آفتی داریم که برای سیاست خارجی مشکل ایجاد می کند

به گزارش مجله عصر نو نصری نوشت: آقای دکتر میدری، کارشناس همراه دکتر پزشکیان در نشست اقتصادی صدا و سیما، به نکته بسیار مهمی اشاره کردند. ایشان – نقل به مضمون – گفتند یکی از مشکلات اساسی ما در سیاست خارجی این است که یک نگاه محفلی به وزارت امور خارجه داریم. کسی که دارد با غرب مذاکره می کند را متصل به انگلیس می خوانیم و دیگری را عامل چین می دانیم!

به نظرم واقعا این یکی از آفت های فضای سیاست داخلی ماست که برای کارگزاران سیاست خارجی هزینه فراوان ایجاد می کند.

واقعیت این است که کسانی که امروز به ناحق «غربگرا» خوانده می شوند کارگزارانی هستند که صرفاً در زمان تصمیم حاکمیت به مذاکره با غرب یا در مسند قدرت قرار داشتند یا اینکه به دلیل تخصصی که در مذاکرات داشتند در این مقاطع از آن ها استفاده شده است. 

به عنوان مثال به دوران خاتمی نگاه کنید. یعنی زمانی که مطابق خرد جمعی و تصمیم حاکمیتی دولت وقت وارد مذاکره با کشورهای غربی شد.

زمانی که در دولت خاتمی مذاکرات هسته ای شروع شد، اوج «سیاست تغییر خاورمیانه» در آمریکای سرمست از پیروزی در جنگ سرد و پیروزی و در افغانستان و عراق بود. این سیاست آمریکا – که در دوران کلینتون با تلاش برای تحمیل پیمان صلح میان اسراییل و نمایندگان فلسطین شروع شده بود – در دوران بوش از طریق مداخله نظامی و تغییر رژیم پیگیری می شد. در آن زمان، نومحافظه کارانی که در آمریکا به قدرت رسیده بودند تلاش می کردند با طرح اتهام ساخت سلاح هسته ای به ایران – یعنی اتهامی شبیه به اتهامی که به عراق وارد کرده بودند – زمینه حمله نظامی به ایران را مهیا کنند و گامی دیگر در جهت شکل دهی به «خاورمیانه جدید» – با محوریت ایمن سازی شاهراه نفت و تفوق اسراییل در منطقه — بردارند. 

در این میان، هم فضای سیاسی و اجتماعی آمریکا – که مترصد انتقام گرفتن از مرتکبین حملات 11 سپتامبر بود – برای درگیری نظامی با کشورهای منطقه مهیا بود، هم ایران در «محور شرارت» قرار گرفته بود، هم بودجه های کلان برای اپوزیسیون و ایجاد یک دولت انتقالی در خارج از کشور در نظر گرفته شده بود و هم پرونده هسته ای ایران – پس از قطعنامه سنگین شورای حکام آژانس – در یک قدمی ارجاع به شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفته بود. 

در آن زمان، دولت های عرب منطقه (آنطور که بعدها در اسناد ویکی لیکس هم منشر شد) نیز به شدت برای حمله آمریکا به ایران رایزنی و لابیگری می کردند، دولت آریل شارون در اسراییل به کنگره آمریکا نماینده می فرستاد تا به نمایندگان و افکار عمومی آمریکا نسبت به «آماده شدن بمب اتم ایران در شش ماه آینده» هشدار دهند، چین و روسیه (همانطور که بعدها در رای گیری های شورای امنیت نشان دادند) نسبت به برنامه هسته ای ایران رویکرد منفی داشتند؛ و ایران نیز جز چند سانتیرفوژی که در گوشه ای می چرخید و یک صنعت نظامی که تازه شکل گرفته بود اهرم خاصی در اختیار نداشت. 

در این مقطع، تصمیم نظام این بود که از تشدید تنش جلوگیری کند، مانع ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت شود و تلاش کند با تعلیق موقت غنی سازی، همکاری با آژانس و مذاکره با کشورهای اروپایی – که خود نگران ماجراجویی جدید آمریکا در منطقه بودند – مانع فضاسازی و بهانه تراشی جدید واشنگتن شود. 

منتها کسانی که در آن دوران کارگزار این سیاست حاکمیتی بودند لقب «غربگرا» گرفته اند و سال ها هزینه سیاسی، حیثیتی و شخصی انجام ماموریت شان را پرداختند!  

در دوران مذاکرات برجام هم همینطور!  دلیل ورورد آمریکا به مذاکرات – نه شیفتگی و اعتماد عده ای کارگزار سیاست خارجی نظام به آمریکا و غرب بلکه – وجود شش قطعنامه فصل هفتمی شورای امنیت بود که بدون تایید آمریکا – به عنوان یک عضو دایم شورای امنیت – قابل لغو نبودند؛ و از این رو باز تصمیم حاکمیت بر این شد که با آمریکا نیز مذاکره کند. 

منتها باز دولت و کارگزارانی که در مسند مسیولیت بودند – با اتهام غربگرایی و غربگدایی – هزینه این مذاکرات ناگزیر را شخصاً پرداخت کردند!

در مورد سیاست نزدیکی به شرق هم اتفاق مشابهی رخ داد. کارگزارانی که پیگیر این پروژه نظام سیاسی کشور بودند این بار با انگ «روسوفیل» و «کمونیست» و برچسب های مشابه مواجه شدند.

مادام که سیاست داخلی برای کارگزاران سیاست خارجی هزینه ایجاد کند، نمی شود از ظرفیت و پتانسیل دستگاه دیپلماسی کشور به بهترین شکل و در جهت تامین منافع ملی استفاده کرد.

خوشحالم دکتر پزشکیان و تیم او به درستی این مسیله را درک کرده و از تریبون صدا و سیما به آن پرداخته است.
 

311311