برای مهدی اخوان ثالث که با استعمار سر ستیز داشت

چندی پیش هفتاد و یکمین سال روز کودتای آمریکایی ۲۸ مرداد علیه دولت دکتر مصدق بود. رویدادی که بر فضای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی روزگار پس از آن، تاثیر بسیاری گذاشت. رسیدن شاعران به نوعی یأس و ناامیدی از پیامدهای تلخ این رویداد بود که در اشعار مهدی اخوان ثالث به وضوح به چشم می خورد.

آفتاب نیوز :

مهدی اخوان ثالث، در شعر «قصه شهر سنگستان» که از یک ساختار تمثیلی برخوردار بود دیو سیاه استعمار را در هیئت دزدان دریایی تصویر می کرد که بی محابا به شهر شهزاده حمله کردند و آن را درهم شکستند. مراد از شهر سنگستان در این شعر جامعه ایران بود که زیر چکمه کودتاچیان مرداد ۳۲ رو به خاموشی سپرد و در پی پیروزی ائتلاف شوم استبداد و استعمار تا سال ها قد راست نکرد. 

اخوان تا قبل از سنگینی حضور کودتاچیان بر گُرده جامعه ایران شاعری بود که اعتقاد داشت باید در برابر ظلم و جور موجود سر تسلیم فرود نیاورد و عزت و آزادگی را همچون گوهری عزیز، حفظ کرد. این مهم را می توان در شعر «سگ ها و گرگ ها» ردگیری کرد. او این شعر را در قالب تمثیلی سرود. سگ در این شعر نماد آدم هایی است که برای یک لقمه بیشتر حاضر به هر کاری هستند و برای اربابان خود دم می جنبانند و عزت نفس برایشان هیچ محل و نشانه ای از اعراب ندارد. او، اما در عوض گرگ ها را بزرگ منش تصویر می کرد و آن ها را همچون آزادگانی که سرما و گرسنگی را تاب می آورند، ولی زیر یوغ هیچ اربابی نمی روند مورد ستایش قرار می داد. 

او حتی پس حوادث ۲۸ مرداد با وجود اینکه لحن اشعارش به تلخی گرایید از پا ننشست و در قالب شعر «مرد و مرکب» به انقلاب کذایی سفید با زبانی آکنده از طنز و تمسخر تاخت و از شاه در قامت یک پهلوان پنبه یاد کرد. او اصلاحات دستگاه پهلوی را برنمی تابید و هیچ ابایی از اشاره به این وضعیت نداشت. اخوان که اکنون سی وچهار سال از خداحافظی اش با این دنیا می گذرد در تمام سال های زندگانی اش پیوسته به فکر وطن بود و دمی را بدون ایرانش تصور نمی کرد و «ایران» را در اشعارش نماد اصالت و بازگشت به ریشه ها می دانست.