نوری بیلگه جیلان: کیارستمی نفس جدیدی در سینما خلق کرده است

به گزارش مجله عصر نو، در آخرین روز مهرماه جمعی از سینماگران ایرانی همچون نوید محمدزاده، مانی حقیقی، سحر دولتشاهی، مینا ساداتی، سیف الله صمدیان، فرشته حسینی، محمدحسین فرح بخش، بهاره کاتوزی، لیلا بلوکات، پرویز شهبازی، مرجان شیرمحمدی، فرشته صدرعرفایی، در مستر کلاس مجموعه شکوه سینما به همراه هنرجویان علاقمند به سینما حاضر شدند تا پای صحبت های نوری بیلگه جیلان فیلمساز ترکیه ای برنده نخل طلا جشنواره کن بنشینند.

جیلان که بارها از علاقه خود به عباس کیارستمی صحبت کرده و از تاثیر سینمای این فیلمساز بر آثار خودش سخن گفته، در این جلسه صحبت های خود را درباره شروع کارش در سینما اینطور بیان کرد که در جوانی و قبل از آن در شهر کوچکی زندگی می کرده و سینما راهی برای خیال پروری بوده است. «ما چطور زندگی کردن و پرورش یافتن را از سینما یاد گرفتیم و هر فیلمی که دیدیم تاثیر زیادی بر زندگی ما گذاشت. اما با وجود این تأثیر، فکر فیلم ساختن بعد از سالها در من بروز کرد، تقریبا پس از دوران سربازی و گذراندن تنهایی و سختی زیاد بود که تصمیم به فیلمسازی گرفتم. به همین دلیل خیلی دیر وارد سینما شدم چون اصلا فکر می کردم روحیه من با سینما همخوان نیست. اولین فیلم کوتاهم را در سن ۳۶ سالگی ساختم و بیشتر در تنهایی خودم به سر می بردم. در مقطعی هم کار عکاسی می کردم و حتی وقتی فیلم ساختم، حس می کردم کارم به نوعی ادامه عکاسی است و اصلاً همین تجربه، جسارت ساخت فیلمسازی را به من می داد.»

او در بخشی دیگر موضوع های اخلاقی را از موضوع های ترغیب کننده برای فیلمسازی خود دانست و درباره تجربه های متفاوت فیلم هایش بخصوص استفاده از بازیگری حرفه ای و نابازیگر گفت: اعتراف می کنم که کار کردنم با نابازیگران در بعضی فیلم های اولم از ترس بود چون تازه داشتم فیلم می ساختم و می خواستم اگر نتیجه کار بد شد، چیزی نگویند ولی بعدها اعتماد به نفس بیشتری پیدا کردم و روش و نگاهم را تغییر دادم. با این حال وقتی فیلمنامه پیچیده ای نوشته ام، مجبور شدم از بازیگران حرفه ای استفاده کنم البته از نابازیگران هم استفاده می کنم چون آن ها طبیعی بازی می کنند و حضور آن ها حُسن خود را دارند. بازیگر باتجربه گاهی آن حس طبیعی را نمی تواند دربیاورد. بنابراین در کارهایم از دو نوع بازیگری استفاده می کنم.

جیلان در پاسخ به اینکه فلسفه اش در فیلمسازی چیست؟ بیان کرد: نمی توانم بگویم پیرو تفکر فلسفی خاصی هستم ولی بیشتر به اگزیستانسیالیست ها نزدیکم.

او درباره نقش منتقد در سینما و اینکه آیا نقدها را درباره فیلم های خود می خواند؟ گفت: همه نقدها را نمی خوانم چون ممکن نیست همه را بتوانم بخوانم. ما وقتی فیلمی را می سازیم در مرحله مونتاژ کور می شویم و معمولاً فقط در روزهای اول نمایش فیلم، نظرات را می خوانم اما بعد دیگر کمتر سراغ آن میروم چون تکراری می شوند ضمن اینکه برای خواندن نقدهای طولانی هم چندان حوصله ای نیست. البته معتقدم سینما از طرف منتقدان بالا کشیده شده و اهمیت ویژه ای پیدا کرده و این موضوع سینماگران را لوس می کند. درحالی که وقتی یک رمان نوشته می شود یا هنرمندی یک نقاشی می کشد، فقط یکی، دو نقد درباره آن ها نوشته می شود ولی برای فیلم اول یک کارگردان، گاهی یک صفحه روزنامه هم صرف می شود. این بدان معناست که در زمینه نقد هنر، فضای عادلانه وجود ندارد.

جیلان در بخشی دیگر از این مستر کلاس درباره تاثیر سینمای کیارستمی بر خودش گفت: کیارستمی کارگردان محبوب من است و از او خیلی یاد گرفتم. سال ها قبل در جشنواره استانبول فیلم «خانه دوست کجاست» را دیدم و فکر نمی کردم فیلم خاصی هم از ایران ببینم بنابراین موقع تماشا با انتظار کوچکی شروع کردم و هر چه گذشت فیلم برایم تعجب آور می شد. این فیلم شبیه فیلم هایی که من و حتی دیگران دیده بودند، نبود. وقتی چنین فیلم هایی را تماشا می کنید دریچه ای به روی شما باز می شود که کلی ایده جدید می دهد.بعد از آن همیشه کارهای کیارستمی را دنبال می کردم. البته ما فرهنگ مشترکی داریم و از آن منظر نیز سینمای کیارستمی را دوست دارم که شاید اتفاقا این بخش در اروپا خیلی درک نشده باشد. کیارستمی نفَس جدید در سینما خلق کرده و همچنین روش فیلمسازی را دگرگون کرده و راه های جدید فیلم سازی پیشنهاد داده است.

او در پاسخ به پرسشی درباره اینکه چقدر از سینمای ایران بجز سینمای کیارستمی و فرهادی و سختی های فیلمسازی در ایران اطلاعات دارد؟ گفت: سینمای ایران را دنبال می کنم و کارگردان هایی را میشناسم که رفاقت هم داریم اما درباره فیلم سازی فکر میکنم این کار در هر جایی سختی های خود را دارد. مهم این است که چطور فیلم خود را به سرانجام برسانیم. من فیلم اولم را خودم تنهایی و بدون سرمایه ساختم. نکته این است که فیلم خوب ساختن واقعا سخت است و مهم این است که فیلم خوب بسازی یا معمولی.

وی درباره استفاده از استوری برد در فیلم هایش ابتدا با تعجب پرسید که آیا در ایران کسی از استوری برد استفاده میکند و بعد از آنکه شنید برخی با این شیوه کار می کنند، گفت: من هرگز با استوری برد کار نکردم و پیشنهاد هم نمیکنم چون فضایی محدودی را به وجود می آورد و نباید با پیش فرض کار را جلد ببرید. 

البته درباره فیلم های هالیوودی می توان گفت که لازم است چون پروداکشن بزرگی دارند ولی برای ما که فیلم هنری و مستقل میسازیم لازم نیست و بهتر است اجازه بروز خلاقیت بدهیم. برخی کارگردان های اول هم ممکن است استفاده کنند تا کم تجربگی خود را جبران کنند و هم به گروه خود بگویند که چه طور می خواهند کار را پیش ببرند.

نوری بیلگه جیلان در بخش دیگری از این جلسه درباره سینمای خود و فروش آنها بیان کرد: سینمای من ۱۰۰ درصد خصوصی است و کسی نمی تواند به من پیشنهاد دهد که چیزی را در فیلم تغییر دهم. در بخش فروش واقعیت این است که بعد از اینکه دنیا، مرا شناخت بیشتر به آثارم توجه شد ولی برچسب جشنواره کن در این مسیر خیلی تاثیرگذار است. 

در پایان این مستر کلاس فیلمی کوتاه از عباس کیارستمی ساخته سیف الله صمدیان پخش شد و سپس مستانه مهاجر -مدیر مستر کلاس – قدردانی ویژه ای را از جیلان که بهانه اصلی این جمع بود، با خالی دانستن جای عباس کیارستمی انجام داد.

صمدیان در ادامه گفت: حیف است که نوری و فیلم هایش را دیدید ولی عکس هایش را ندیده اید. ۱۲ سال پیش قرار بود عکسهای او را در موزه هنرهای معاصر نمایش دهم ولی به دلایل مختلف از جمله تغییر دولت نشد. من آرزو می کنم این اتفاق زودتر انجام شود تا عکسهایی که بیشتر پانوراما هستند از خلوت و تنهایی جیلان و پشت صحنه فیلم هایش؛ به نمایش بگذارم.

سپس ابراهیم حقیقی که دوستی نزدیکی با کیارستمی داشت و مستندی را درباره این فیلمساز فقید ساخته است پیش از پخش دقایقی از آن، گفت: اگر قرار باشد سینما را در وجه هنری بسنجیم حتما طرفدار سینمای کیارستمی و نوری (ییلگه جیلان) خواهید شد. 

پایان بخش جلسه عکس یادگاری جیلان، سلیم اِوجی، پرویز شهبازی، پارسا پیروزفر و مستانه مهاجر بود.

انتهای پیام