علائم عفونت ریه کدامند و چگونه می توان از آن پیشگیری کرد؟

بیماری های تنفسی از جمله عفونت های ریه از شایع ترین علل مراجعه به پزشک در سراسر جهان به شمار می روند. درک علائم هشدار دهنده و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه می تواند نقش مهمی در حفظ سلامت سیستم تنفسی و جلوگیری از عوارض جدی این بیماری ها ایفا کند. این مقاله به بررسی جامع علائم عفونت های ریه و راهکارهای موثر برای پیشگیری از آن ها می پردازد.برای اجاره دستگاه اکسیژن ساز در شرق تهران از تندیس آنلاین همراه ما باشید.

عفونت ریه چیست؟

عفونت ریه به التهاب و درگیری بافت ریه توسط عوامل بیماری زا مانند باکتری ها ویروس ها قارچ ها و انگل ها اطلاق می شود. این عفونت می تواند بخش های مختلف ریه از جمله کیسه های هوایی (آلوئول ها) و مجاری تنفسی را تحت تاثیر قرار دهد. شدت عفونت می تواند از خفیف تا تهدید کننده حیات متغیر باشد و بسته به نوع عامل بیماری زا و وضعیت سلامت فرد علائم مختلفی بروز پیدا کند.

علائم شایع عفونت ریه

تشخیص زودهنگام علائم عفونت ریه از اهمیت بالایی برخوردار است. در اینجا به برخی از شایع ترین علائم این بیماری اشاره می کنیم :

• سرفه : سرفه یکی از بارزترین علائم عفونت ریه است. این سرفه ممکن است خشک باشد یا با خلط همراه باشد. رنگ و غلظت خلط می تواند اطلاعات مهمی در مورد نوع عفونت ارائه دهد. خلط زرد یا سبز رنگ اغلب نشان دهنده عفونت باکتریایی است.
• تنگی نفس : احساس تنگی نفس یا مشکل در تنفس به ویژه هنگام فعالیت بدنی می تواند از علائم مهم عفونت ریه باشد. در موارد شدید تنگی نفس حتی در حالت استراحت نیز رخ می دهد.
• تب و لرز : افزایش دمای بدن (تب) و احساس سرما و لرز از واکنش های سیستم ایمنی بدن به عفونت است و در بسیاری از موارد عفونت ریه مشاهده می شود.
• درد قفسه سینه : درد قفسه سینه که معمولاً تیز و خنجری است و با تنفس عمیق یا سرفه تشدید می شود می تواند نشانه درگیری بافت ریه باشد.
• خستگی و ضعف عمومی : احساس خستگی مفرط و ضعف بدون دلیل مشخص می تواند از علائم اولیه عفونت ریه باشد به ویژه در افراد مسن.
• صدای غیرطبیعی ریه : پزشک با معاینه ریه ها با استفاده از گوشی پزشکی ممکن است صداهای غیرطبیعی مانند خس خس یا رال را بشنود که نشان دهنده التهاب و تجمع مایع در ریه ها است.
• عرق شبانه : تعریق شدید در طول شب به طوری که لباس ها و ملحفه ها خیس شوند می تواند از علائم عفونت ریه به ویژه در سل ریوی باشد.
• کاهش اشتها و وزن : بی اشتهایی و کاهش وزن ناخواسته می تواند از علائم پیشرفته تر عفونت ریه باشد.
• سردرد و درد عضلانی : در برخی موارد عفونت های ریه می توانند با علائم غیراختصاصی مانند سردرد و درد عضلانی همراه باشند.

تشخیص عفونت ریه

تشخیص دقیق عفونت ریه نیازمند بررسی توسط پزشک و انجام اقدامات تشخیصی است. پزشک ابتدا شرح حال کاملی از علائم و سابقه پزشکی بیمار دریافت می کند و سپس معاینه فیزیکی انجام می دهد. اقدامات تشخیصی تکمیلی ممکن است شامل موارد زیر باشد :

• رادیوگرافی قفسه سینه (Chest X-ray) : این روش تصویربرداری تصویر واضحی از ساختار ریه ها ارائه می دهد و می تواند وجود التهاب تراکم مایع یا سایر ناهنجاری ها را نشان دهد. رادیوگرافی قفسه سینه یکی از ابزارهای اصلی تشخیص پنومونی (عفونت ریه) است.
• آزمایش خون : آزمایش خون می تواند به شناسایی علائم عفونت مانند افزایش تعداد گلبول های سفید خون کمک کند. همچنین آزمایش کشت خون می تواند نوع عامل بیماری زا را در موارد عفونت های باکتریایی مشخص کند.
• آزمایش خلط : بررسی میکروسکوپی و کشت خلط می تواند نوع عامل بیماری زا (باکتری ویروس یا قارچ) را مشخص کند و به انتخاب درمان مناسب کمک کند.
• سی تی اسکن قفسه سینه (Chest CT Scan) : در مواردی که اطلاعات بیشتری برای تشخیص مورد نیاز است سی تی اسکن قفسه سینه می تواند تصاویر دقیق تری از ریه ها ارائه دهد.
• برونکوسکوپی : در این روش یک لوله باریک و انعطاف پذیر به همراه دوربین از طریق بینی یا دهان وارد مجاری تنفسی می شود تا پزشک بتواند داخل ریه ها را مستقیماً مشاهده کند و در صورت نیاز نمونه برداری انجام دهد.
• آزمایش های ویروسی : برای تشخیص عفونت های ویروسی ریه مانند آنفولانزا و کووید-۱۹ از آزمایش های اختصاصی مانند تست PCR استفاده می شود.

درمان عفونت ریه

درمان عفونت ریه بستگی به نوع عامل بیماری زا و شدت عفونت دارد. اصول کلی درمان شامل موارد زیر است :

• آنتی بیوتیک ها : در صورت تشخیص عفونت باکتریایی ریه (مانند پنومونی باکتریایی) پزشک آنتی بیوتیک مناسب را تجویز می کند. مهم است که دوره درمان آنتی بیوتیکی به طور کامل طی شود حتی اگر علائم بهبود یافته باشند تا از بازگشت عفونت و ایجاد مقاومت دارویی جلوگیری شود.
• داروهای ضد ویروسی : برای درمان عفونت های ویروسی ریه مانند آنفولانزا و برخی موارد برونشیت داروهای ضد ویروسی ممکن است تجویز شوند. این داروها معمولاً در مراحل اولیه بیماری موثرتر هستند.
• داروهای ضد قارچی : در صورتی که عفونت ریه ناشی از قارچ باشد داروهای ضد قارچی مورد استفاده قرار می گیرند.
• داروهای تسکین دهنده علائم : داروهایی مانند مسکن ها برای کاهش درد و تب و داروهای ضد سرفه برای کنترل سرفه ممکن است تجویز شوند. با این حال استفاده از داروهای ضد سرفه باید با احتیاط و تحت نظر پزشک باشد زیرا سرفه مکانیسم دفاعی بدن برای پاکسازی مجاری تنفسی است.
• اکسیژن تراپی : در موارد تنگی نفس شدید ممکن است نیاز به اکسیژن تراپی از طریق ماسک یا کانولای بینی باشد.
• فیزیوتراپی تنفسی : تکنیک های فیزیوتراپی تنفسی می تواند به پاکسازی ترشحات از ریه ها و بهبود عملکرد تنفسی کمک کند.
• مراقبت های حمایتی : استراحت کافی مصرف مایعات فراوان و تغذیه مناسب از جمله مراقبت های حمایتی هستند که به بهبود سریع تر بیمار کمک می کنند.

پیشگیری از عفونت ریه

پیشگیری همواره بهتر از درمان است. با رعایت نکات زیر می توان خطر ابتلا به عفونت ریه را کاهش داد :

• واکسیناسیون : تزریق واکسن های آنفولانزا و پنوموکوک (به ویژه برای افراد مسن کودکان و افراد دارای بیماری های زمینه ای) نقش مهمی در پیشگیری از عفونت های ریوی دارد.
• رعایت بهداشت دست ها : شستشوی مکرر دست ها با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه به ویژه قبل از غذا خوردن و بعد از تماس با سطوح عمومی می تواند از انتقال عوامل بیماری زا جلوگیری کند. در صورت عدم دسترسی به آب و صابون استفاده از محلول های ضدعفونی کننده دست با پایه الکل توصیه می شود.
• پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه و عطسه : هنگام سرفه و عطسه از دستمال کاغذی استفاده کنید و پس از استفاده آن را در سطل زباله بیندازید. در صورت عدم دسترسی به دستمال در قسمت داخلی آرنج خود سرفه یا عطسه کنید.
• اجتناب از تماس نزدیک با افراد بیمار : تا حد امکان از تماس نزدیک با افرادی که علائم بیماری های تنفسی دارند خودداری کنید.
• تقویت سیستم ایمنی : داشتن سبک زندگی سالم با تغذیه مناسب خواب کافی ورزش منظم و کاهش استرس می تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و مقاومت بدن در برابر عفونت ها را افزایش دهد.
• عدم استعمال دخانیات : سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض دود سیگار به شدت به سیستم تنفسی آسیب می رساند و خطر ابتلا به عفونت های ریوی را افزایش می دهد. ترک سیگار یکی از مهم ترین اقدامات پیشگیرانه است.
• تهویه مناسب محیط : اطمینان از تهویه مناسب محیط های بسته به ویژه در فصل های سرد سال که افراد بیشتر در فضاهای بسته هستند می تواند به کاهش انتشار عوامل بیماری زا کمک کند.
• پرهیز از حضور در مکان های شلوغ : در فصول شیوع بیماری های تنفسی تا حد امکان از حضور در مکان های شلوغ و پر ازدحام خودداری کنید.

راهکارهای خانگی برای بهبود علائم

در کنار درمان های پزشکی برخی راهکارهای خانگی می توانند به تسکین علائم عفونت ریه و تسریع روند بهبودی کمک کنند :

• استراحت کافی : استراحت به بدن اجازه می دهد تا انرژی خود را صرف مبارزه با عفونت کند.
• مصرف مایعات فراوان : نوشیدن آب آبمیوه های طبیعی سوپ و دمنوش های گیاهی به رقیق شدن خلط و جلوگیری از کم آبی بدن کمک می کند.
• استفاده از بخور : استنشاق بخار گرم می تواند به باز شدن مجاری تنفسی و کاهش گرفتگی بینی و سرفه کمک کند. می توانید از دستگاه بخور استفاده کنید یا در یک کاسه آب داغ چند قطره روغن اکالیپتوس یا نعناع اضافه کرده و بخار آن را استنشاق کنید.
• غرغره آب نمک : غرغره کردن آب نمک ولرم چند بار در روز می تواند به کاهش التهاب گلو و تسکین سرفه کمک کند.
• مصرف عسل : عسل دارای خواص ضد میکروبی و ضد التهابی است و می تواند به تسکین سرفه کمک کند. مصرف یک قاشق چای خوری عسل قبل از خواب توصیه می شود (توجه : مصرف عسل برای کودکان زیر یک سال توصیه نمی شود).

جدول علائم و نشانه های هشدار دهنده

علامت	نشانه هشدار دهنده
تنگی نفس ناگهانی و شدید	نیاز فوری به مراجعه به اورژانس
درد شدید قفسه سینه	احتمال وجود مشکلات جدی قلبی یا ریوی
سرفه خونی	نیاز به بررسی فوری برای تعیین علت
تب بالا (بالای ۳۹ درجه سانتیگراد)	نشان دهنده عفونت شدید و نیاز به درمان فوری
گیجی و منگی	می تواند نشانه ای از کمبود اکسیژن یا عفونت شدید باشد
کبودی لب ها و انگشتان	نشان دهنده کمبود شدید اکسیژن

چه عواملی احتمال ابتلا به عفونت ریه را افزایش می دهند؟

برخی عوامل می توانند افراد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت ریه قرار دهند :

• سن بالا (بالای ۶۵ سال)
• سن پایین (کودکان)
• بیماری های زمینه ای : بیماری های مزمن ریوی (مانند آسم و بیماری مزمن انسدادی ریه) بیماری های قلبی دیابت و بیماری های تضعیف کننده سیستم ایمنی (مانند HIV/AIDS)
• سیستم ایمنی ضعیف : ناشی از بیماری ها داروها (مانند داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی) یا سوء تغذیه
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و آلاینده های هوا
• سابقه بستری شدن در بیمارستان
• جراحی اخیر

جدول روش های پیشگیری از عفونت ریه

روش پیشگیری	توضیحات
واکسیناسیون سالانه آنفولانزا	به ویژه برای گروه های پرخطر توصیه می شود.
واکسیناسیون پنوموکوک	برای افراد مسن و افراد دارای بیماری های زمینه ای توصیه می شود.
بهداشت دست ها	شستشوی مکرر و صحیح دست ها با آب و صابون.
بهداشت تنفسی	پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه و عطسه.
ترک سیگار	آسیب های ناشی از سیگار ریه ها را مستعد عفونت می کند.
تقویت سیستم ایمنی	تغذیه مناسب خواب کافی ورزش منظم و کاهش استرس.
اجتناب از تماس با افراد بیمار	رعایت فاصله اجتماعی و پرهیز از حضور در مکان های شلوغ در زمان شیوع بیماری ها.
تهویه مناسب محیط	گردش هوای تازه در فضاهای بسته.

پرسش های متداول

• آیا عفونت ریه مسری است؟ بله بسیاری از عفونت های ریه مانند آنفولانزا و پنومونی می توانند از طریق قطرات تنفسی منتقل شوند.
• چه مدت طول می کشد تا عفونت ریه درمان شود؟ مدت زمان درمان بسته به نوع عفونت شدت آن و وضعیت سلامت فرد متفاوت است. عفونت های ویروسی معمولاً خود به خود طی یک تا دو هفته بهبود می یابند در حالی که عفونت های باکتریایی نیاز به مصرف آنتی بیوتیک دارند و ممکن است چند هفته طول بکشد تا بهبودی کامل حاصل شود.
• آیا می توان از عفونت ریه به طور کامل پیشگیری کرد؟ با وجود رعایت اقدامات پیشگیرانه احتمال ابتلا به عفونت ریه به طور کامل از بین نمی رود اما می توان خطر ابتلا و شدت بیماری را به میزان قابل توجهی کاهش داد.

در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده به ویژه تنگی نفس شدید تب بالا و سرفه خونی توصیه می شود بدون تاخیر به پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان زودهنگام می تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند و به بهبودی سریع تر شما کمک نماید.