درد بند انگشتان دست: بررسی علت ها و درمان در منزل

درد در بند انگشتان دست که به مفاصل انگشتان اشاره دارد یک شکایت رایج است که می تواند طیف وسیعی از افراد را درگیر کند. این درد می تواند از یک ناراحتی خفیف و گذرا تا یک درد شدید و ناتوان کننده متغیر باشد و به طور قابل توجهی بر فعالیت های روزمره و کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارد. درد بند انگشتان دست می تواند ناشی از علل مختلفی باشد از آسیب های جزئی و کشیدگی عضلات گرفته تا بیماری های مزمن مفصلی و التهابی. شناخت دقیق علل زمینه ای درد بند انگشتان دست علائم و نشانه های مرتبط روش های تشخیص علمی و پزشکی و همچنین راهکارهای درمانی مؤثر چه در منزل و چه تحت نظر پزشک برای مدیریت صحیح این عارضه و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا از اهمیت بسزایی برخوردار است.

درد بند انگشتان دست چیست؟

از منظر آناتومیک دست از استخوان های متعددی تشکیل شده است که توسط مفاصل به یکدیگر متصل می شوند و امکان حرکات ظریف و پیچیده را فراهم می آورند. هر انگشت دست به جز انگشت شست از سه بند استخوانی به نام های بند پروگزیمال (نزدیک به کف دست) بند میانی و بند دیستال (دور از کف دست) تشکیل شده است. انگشت شست دارای دو بند استخوانی است. مفاصل بین این بندهای استخوانی مفاصل بین بندی (Interphalangeal Joints) نامیده می شوند که به دو نوع مفصل بین بندی پروگزیمال (PIP) و مفصل بین بندی دیستال (DIP) تقسیم می شوند. علاوه بر این مفاصل بین بند پروگزیمال انگشتان و استخوان های کف دست مفاصل متاکارپوفالانژیال (MCP) نامیده می شوند. درد بند انگشتان دست به طور کلی به درد در هر یک از این مفاصل اشاره دارد.

درد در مفاصل انگشتان دست یک علامت است و نه یک بیماری به خودی خود. این درد می تواند ناشی از طیف وسیعی از شرایط پزشکی باشد که مفاصل رباط ها تاندون ها عضلات و یا اعصاب اطراف مفاصل را تحت تأثیر قرار می دهند. درک علت اصلی درد برای انتخاب روش درمانی مناسب و مؤثر ضروری است.

علائم و نشانه های درد بند انگشتان دست

علائم و نشانه های مرتبط با درد بند انگشتان دست می تواند بسیار متنوع باشد و به علت زمینه ای درد بستگی دارد. با این حال برخی از علائم شایع که ممکن است همراه با درد بند انگشتان دست تجربه شوند عبارتند از :

• درد : نوع درد می تواند متفاوت باشد. ممکن است درد به صورت مبهم و آزاردهنده تیز و خنجری سوزشی یا ضربان دار توصیف شود. درد ممکن است مداوم یا متناوب باشد و در زمان های خاصی مانند صبح ها پس از فعالیت یا در طول شب تشدید شود.
• خشکی و سفتی : خشکی صبحگاهی مفاصل انگشتان به ویژه در افراد مبتلا به آرتریت التهابی بسیار شایع است. این خشکی معمولاً پس از مدتی حرکت و گرم شدن مفاصل کاهش می یابد. سفتی مفاصل همچنین ممکن است پس از دوره های بی تحرکی طولانی مدت مانند نشستن طولانی یا رانندگی رخ دهد.
• تورم قرمزی و گرمی : التهاب مفاصل می تواند منجر به تورم قرمزی و گرمی در ناحیه مفصل آسیب دیده شود. این علائم اغلب در بیماری های التهابی مفصلی مانند آرتریت روماتوئید و آرتریت پسوریاتیک مشاهده می شوند.
• محدودیت حرکتی : درد و التهاب مفاصل می تواند باعث محدودیت در دامنه حرکتی انگشتان شود. فرد ممکن است در انجام حرکاتی مانند مشت کردن دست باز کردن انگشتان به طور کامل یا انجام حرکات ظریف با انگشتان دچار مشکل شود.
• ضعف عضلانی : درد مزمن و عدم استفاده از انگشتان به دلیل درد می تواند منجر به ضعف عضلات دست شود. این ضعف می تواند بر قدرت گرفتن اشیاء و انجام کارهای روزمره تأثیر بگذارد.
• تغییر شکل مفاصل : در برخی موارد به ویژه در آرتریت های مزمن ممکن است تغییر شکل مفاصل رخ دهد. به عنوان مثال در استئوآرتریت ممکن است برجستگی های استخوانی (ندول های هبردن و بوشار) در مفاصل DIP و PIP ایجاد شود. در آرتریت روماتوئید ممکن است انحراف انگشتان و تغییر شکل مفصل MCP رخ دهد.
• احساس گزگز و بی حسی : در صورتی که درد بند انگشتان دست ناشی از فشار بر اعصاب باشد ممکن است فرد احساس گزگز بی حسی یا سوزن سوزن شدن در انگشتان دست را تجربه کند. سندرم تونل کارپال یکی از علل شایع این نوع درد است که عصب مدیان در مچ دست را تحت فشار قرار می دهد و می تواند درد را به انگشتان نیز منتقل کند.
• صدای مفصل : در برخی موارد ممکن است هنگام حرکت دادن انگشتان صداهایی مانند تق تق یا ساییدگی از مفاصل شنیده شود. این صداها معمولاً در استئوآرتریت و به دلیل تخریب غضروف مفصلی رخ می دهند.

روش های تشخیص علمی و پزشکی درد بند انگشتان دست

تشخیص دقیق علت درد بند انگشتان دست برای تعیین بهترین روش درمانی ضروری است. فرآیند تشخیص معمولاً شامل مراحل زیر است :

1. شرح حال پزشکی و معاینه فیزیکی : پزشک ابتدا شرح حال کاملی از بیمار می گیرد شامل سؤالاتی در مورد ویژگی های درد (شروع مدت شدت نوع درد عوامل تشدید و تخفیف دهنده) علائم همراه سابقه پزشکی داروهای مصرفی و سبک زندگی. سپس معاینه فیزیکی دقیقی انجام می دهد که شامل بررسی مفاصل انگشتان از نظر تورم قرمزی گرمی حساسیت به لمس دامنه حرکتی قدرت عضلانی و وجود هرگونه تغییر شکل ظاهری است. پزشک همچنین ممکن است مفاصل دیگر بدن را نیز معاینه کند تا وجود علائم مرتبط با بیماری های سیستمیک را بررسی کند.
2. تصویربرداری پزشکی : در بسیاری از موارد برای کمک به تشخیص و ارزیابی شدت آسیب مفصلی از روش های تصویربرداری پزشکی استفاده می شود :
• رادیوگرافی (X-ray) : رادیوگرافی ساده معمولاً اولین اقدام تصویربرداری است که برای بررسی درد بند انگشتان دست انجام می شود. رادیوگرافی می تواند تغییرات استخوانی مانند باریک شدن فضای مفصلی تشکیل استئوفیت (خار استخوانی) کیست های استخوانی و فرسایش استخوان را در استئوآرتریت و سایر بیماری های مفصلی نشان دهد. همچنین رادیوگرافی می تواند شکستگی های استخوانی یا دررفتگی مفاصل را در موارد آسیب دیدگی تشخیص دهد.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) : MRI یک روش تصویربرداری پیشرفته تر است که از امواج مغناطیسی و رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از بافت های نرم بدن از جمله غضروف مفصلی رباط ها تاندون ها عضلات و اعصاب استفاده می کند. MRI می تواند التهاب بافت نرم پارگی رباط و تاندون آسیب غضروفی و فشردگی عصب را به خوبی نشان دهد. در موارد درد بند انگشتان دست که علت آن نامشخص است یا شک به آسیب بافت نرم وجود دارد MRI می تواند بسیار مفید باشد.
• سونوگرافی : سونوگرافی یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی و کم هزینه است که با استفاده از امواج صوتی تصاویری از ساختارهای داخلی بدن ایجاد می کند. سونوگرافی می تواند برای بررسی تاندون ها رباط ها و بافت های نرم اطراف مفاصل و همچنین برای تشخیص تجمع مایع در مفصل (افیوژن مفصلی) و التهاب تاندون ها (تاندونیت) مفید باشد. سونوگرافی همچنین می تواند برای هدایت تزریقات مفصلی استفاده شود.
3. آزمایش های خون : در برخی موارد برای تشخیص بیماری های التهابی مفصلی یا بیماری های سیستمیک که می توانند باعث درد بند انگشتان دست شوند آزمایش های خون درخواست می شود :
• فاکتور روماتوئید (Rheumatoid factor – RF) و آنتی بادی ضد سی سی پی (Anti-CCP antibody) : این آزمایش ها برای تشخیص آرتریت روماتوئید انجام می شوند. RF و Anti-CCP آنتی بادی هایی هستند که در خون افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید یافت می شوند.
• پروتئین واکنشی C (C-reactive protein – CRP) و سرعت رسوب گلبول های قرمز (Erythrocyte sedimentation rate – ESR) : این آزمایش ها نشانگرهای التهابی هستند و افزایش آن ها در خون می تواند نشان دهنده وجود التهاب در بدن باشد. این آزمایش ها در تشخیص و پیگیری بیماری های التهابی مفصلی مانند آرتریت روماتوئید و آرتریت پسوریاتیک مفید هستند.
• اسید اوریک : آزمایش اسید اوریک خون برای تشخیص نقرس انجام می شود. نقرس یک نوع آرتریت است که ناشی از تجمع کریستال های اسید اوریک در مفاصل است و می تواند باعث درد شدید و التهاب در مفاصل انگشتان دست و پا به ویژه انگشت شست پا شود.
4. آسپیراسیون مفصل (آرتروسنتز) : در مواردی که شک به عفونت مفصلی یا نقرس وجود دارد ممکن است پزشک آسپیراسیون مفصل را انجام دهد. در این روش با استفاده از یک سوزن نازک مایع مفصلی از مفصل آسیب دیده خارج شده و برای بررسی های آزمایشگاهی از جمله بررسی میکروسکوپی برای شناسایی کریستال های اسید اوریک یا باکتری ها به آزمایشگاه ارسال می شود.

روش های درمانی درد بند انگشتان دست

روش های درمانی درد بند انگشتان دست بسته به علت زمینه ای درد شدت علائم و شرایط فردی بیمار متفاوت است. هدف اصلی درمان کاهش درد و التهاب بهبود عملکرد مفصل و جلوگیری از آسیب بیشتر به مفصل است. روش های درمانی را می توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد : درمان های دارویی و درمان های غیردارویی و پزشکی بالینی.

1. درمان های دارویی :
• داروهای مسکن : استامینوفن (Acetaminophen) یک مسکن خفیف است که می تواند برای تسکین درد خفیف تا متوسط بند انگشتان دست استفاده شود. استامینوفن بر خلاف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) خاصیت ضدالتهابی ندارد.
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) : ایبوپروفن (Ibuprofen) ناپروکسن (Naproxen) و دیکلوفناک (Diclofenac) از جمله NSAIDs رایج هستند که می توانند برای کاهش درد و التهاب بند انگشتان دست استفاده شوند. NSAIDs با مهار آنزیم های سیکلواکسیژناز (COX) و کاهش تولید پروستاگلاندین ها که مواد شیمیایی دخیل در درد و التهاب هستند عمل می کنند. مصرف طولانی مدت NSAIDs می تواند عوارض جانبی گوارشی قلبی عروقی و کلیوی داشته باشد بنابراین باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.
• کورتیکواستروئیدها : پردنیزولون (Prednisolone) و متیل پردنیزولون (Methylprednisolone) داروهای کورتیکواستروئیدی هستند که خاصیت ضدالتهابی قوی دارند. کورتیکواستروئیدها می توانند به صورت خوراکی تزریق مفصلی یا تزریق عضلانی برای کاهش التهاب و درد شدید بند انگشتان دست در بیماری های التهابی مفصلی مانند آرتریت روماتوئید و آرتریت پسوریاتیک استفاده شوند. مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدها نیز می تواند عوارض جانبی جدی داشته باشد بنابراین باید با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شوند.
• داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARDs) : متوترکسات (Methotrexate) سولفاسالازین (Sulfasalazine) و هیدروکسی کلروکین (Hydroxychloroquine) از جمله DMARDs هستند که برای درمان بیماری های التهابی مفصلی مانند آرتریت روماتوئید استفاده می شوند. DMARDs با سرکوب سیستم ایمنی بدن و کاهش التهاب مزمن مفاصل از پیشرفت بیماری و آسیب مفصلی جلوگیری می کنند. DMARDs معمولاً به صورت طولانی مدت مصرف می شوند و نیاز به پایش منظم توسط پزشک دارند.
2. درمان های غیردارویی و پزشکی بالینی :
• فیزیوتراپی و کاردرمانی : فیزیوتراپیست ها و کاردرمانگران می توانند با ارائه برنامه های تمرینی اختصاصی برای تقویت عضلات اطراف مفاصل انگشتان بهبود دامنه حرکتی کاهش درد و بهبود عملکرد دست به بیماران کمک کنند. تمرینات ممکن است شامل تمرینات کششی تمرینات تقویتی تمرینات دامنه حرکتی و تمرینات عملکردی باشد. همچنین فیزیوتراپیست ها و کاردرمانگران ممکن است از تکنیک های دستی گرما و سرما درمانی اولتراسوند و تحریک الکتریکی برای کاهش درد و التهاب استفاده کنند. کاردرمانی همچنین بر بهبود مهارت های روزمره زندگی و استفاده از وسایل کمکی برای انجام فعالیت ها تمرکز دارد.
• اسپلینت و بریس : اسپلینت ها و بریس ها می توانند برای بی حرکت کردن و حمایت از مفاصل انگشتان استفاده شوند. اسپلینت ها به ویژه در شب یا هنگام استراحت برای کاهش درد و التهاب و جلوگیری از تغییر شکل مفاصل مفید هستند. بریس ها می توانند در طول روز برای حمایت از مفاصل و بهبود عملکرد دست در هنگام فعالیت استفاده شوند.
• تزریق : تزریق کورتیکواستروئیدها به داخل مفصل آسیب دیده می تواند به سرعت درد و التهاب را کاهش دهد. تزریق کورتیکواستروئیدها معمولاً برای تسکین موقت درد در موارد استئوآرتریت تاندونیت و التهاب غلاف تاندون (تنوسینوویت) استفاده می شود. تزریق اسید هیالورونیک نیز در برخی موارد استئوآرتریت برای بهبود لغزندگی مفصل و کاهش درد استفاده می شود.
• جراحی : جراحی به ندرت برای درد بند انگشتان دست مورد نیاز است و معمولاً تنها در موارد شدید استئوآرتریت که به درمان های دیگر پاسخ نداده اند یا در موارد آسیب های شدید مفصلی در نظر گرفته می شود. انواع جراحی ممکن است شامل تعویض مفصل (آرتروپلاستی) فیوژن مفصل (آرترودز) یا ترمیم تاندون و رباط باشد.

راهکارهای خانگی و توصیه های سبک زندگی برای درد بند انگشتان دست

علاوه بر درمان های پزشکی راهکارهای خانگی و تغییرات در سبک زندگی نیز می توانند نقش مهمی در مدیریت درد بند انگشتان دست و بهبود کیفیت زندگی داشته باشند :

• استراحت : استراحت دادن به مفصل آسیب دیده می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. اجتناب از فعالیت هایی که درد را تشدید می کنند ضروری است.
• کمپرس سرد و گرم : کمپرس سرد (مانند استفاده از کیسه یخ پیچیده شده در پارچه) می تواند برای کاهش درد و التهاب حاد به ویژه پس از آسیب دیدگی یا فعالیت های شدید مفید باشد. کمپرس گرم (مانند استفاده از حوله گرم یا کیسه آب گرم) می تواند برای کاهش سفتی و درد مزمن و افزایش جریان خون به ناحیه آسیب دیده مفید باشد. استفاده متناوب از کمپرس سرد و گرم نیز می تواند مؤثر باشد.
• تمرینات ورزشی ملایم : تمرینات ورزشی ملایم و منظم به ویژه تمرینات دامنه حرکتی و تقویتی می تواند به حفظ انعطاف پذیری و قدرت مفاصل انگشتان کاهش سفتی و درد و بهبود عملکرد دست کمک کند. تمرینات کششی مانند خم و راست کردن انگشتان چرخاندن مچ دست و کشش انگشت شست و تمرینات تقویتی مانند استفاده از توپ استرس یا کش های ورزشی برای تقویت عضلات دست می توانند مفید باشند. مهم است که تمرینات به آرامی و بدون ایجاد درد انجام شوند و به تدریج شدت و مدت زمان تمرینات افزایش یابد.
• تغییرات ارگونومیک : تغییرات ارگونومیک در محیط کار و زندگی می تواند به کاهش فشار بر مفاصل انگشتان دست کمک کند. استفاده از ابزارها و وسایل ارگونومیک مانند موس و کیبورد ارگونومیک قلم های ضخیم تر و دستگیره های بزرگتر برای باز کردن درب ها و ظروف می تواند فشار را بر مفاصل کاهش دهد. تنظیم ارتفاع میز و صندلی به گونه ای که دست ها در وضعیت مناسبی قرار گیرند و اجتناب از حرکات تکراری و طولانی مدت که فشار زیادی به مفاصل انگشتان وارد می کنند نیز مهم است.
• مدیریت وزن : اضافه وزن و چاقی می تواند فشار بیشتری بر مفاصل از جمله مفاصل دست وارد کند و درد را تشدید کند. کاهش وزن در صورت اضافه وزن می تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل کمک کند.
• رژیم غذایی ضدالتهابی : برخی مطالعات نشان داده اند که رژیم غذایی ضدالتهابی غنی از میوه ها سبزیجات ماهی های چرب حاوی امگا ۳ روغن زیتون و غلات کامل و محدود از غذاهای فرآوری شده قندهای تصفیه شده و چربی های اشباع شده می تواند به کاهش التهاب در بدن و بهبود علائم بیماری های التهابی مفصلی کمک کند.

روش های پیشگیری و اقدامات لازم برای درد بند انگشتان دست

پیشگیری کامل از درد بند انگشتان دست همیشه امکان پذیر نیست اما با رعایت برخی اقدامات می توان خطر ابتلا به این عارضه را کاهش داد و از تشدید آن جلوگیری کرد :

• حفظ وزن سالم : حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم می تواند فشار بر مفاصل را کاهش داده و خطر ابتلا به استئوآرتریت و سایر بیماری های مفصلی را کم کند.
• حفظ وضعیت بدنی مناسب : حفظ وضعیت بدنی مناسب در هنگام نشستن ایستادن و انجام فعالیت های روزمره می تواند از فشار بیش از حد بر مفاصل جلوگیری کند.
• اجتناب از حرکات تکراری و فشار بیش از حد : اجتناب از حرکات تکراری و طولانی مدت که فشار زیادی به مفاصل انگشتان وارد می کنند و استفاده از تکنیک های صحیح انجام کار می تواند از آسیب مفصلی جلوگیری کند. در صورت انجام کارهای تکراری استراحت های منظم و انجام تمرینات کششی و تقویتی بین کارها می تواند مفید باشد.
• ورزش منظم : ورزش منظم و متعادل به ویژه ورزش های کم ضربه مانند پیاده روی شنا و دوچرخه سواری می تواند به حفظ سلامت مفاصل تقویت عضلات اطراف مفاصل و بهبود انعطاف پذیری کمک کند.
• تشخیص و مدیریت زودهنگام بیماری های زمینه ای : در صورت وجود بیماری های زمینه ای مانند آرتریت روماتوئید آرتریت پسوریاتیک نقرس و دیابت تشخیص و مدیریت زودهنگام این بیماری ها تحت نظر پزشک می تواند از آسیب مفصلی و درد بند انگشتان دست جلوگیری کند.

نتیجه گیری

درد بند انگشتان دست یک مشکل شایع است که می تواند علل مختلفی داشته باشد. تشخیص دقیق علت درد از طریق شرح حال پزشکی معاینه فیزیکی تصویربرداری پزشکی و آزمایش های خون برای تعیین بهترین روش درمانی ضروری است. درمان های درد بند انگشتان دست شامل درمان های دارویی درمان های غیردارویی و پزشکی بالینی راهکارهای خانگی و تغییرات در سبک زندگی است. ترکیبی از این روش ها می تواند به کاهش درد و التهاب بهبود عملکرد مفصل و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند. مهم است که به یاد داشته باشید که اطلاعات ارائه شده در این مقاله جنبه عمومی دارند و جایگزین نظر تخصصی پزشک نیستند. در صورت تجربه درد بند انگشتان دست به ویژه اگر درد شدید مداوم همراه با تورم قرمزی گرمی محدودیت حرکتی یا علائم سیستمیک باشد توصیه می شود حتماً به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب برای شما تعیین شود.

پرسش و پاسخ های پرتکرار

۱. شایع ترین علت درد بند انگشتان دست چیست؟

شایع ترین علت درد بند انگشتان دست استئوآرتریت (آرتروز) است که به دلیل تخریب غضروف مفصلی و تغییرات استخوانی در مفاصل ایجاد می شود. استئوآرتریت با افزایش سن شایع تر می شود و می تواند مفاصل DIP PIP و MCP انگشتان دست را درگیر کند.

۲. چه زمانی باید برای درد بند انگشتان دست به پزشک مراجعه کرد؟

توصیه می شود در موارد زیر برای درد بند انگشتان دست به پزشک مراجعه کنید :

• درد شدید و غیرقابل تحمل
• درد مداوم که بیش از چند هفته طول بکشد
• درد همراه با تورم قرمزی و گرمی مفاصل
• محدودیت قابل توجه در حرکت انگشتان
• تغییر شکل مفاصل
• درد همراه با علائم سیستمیک مانند تب خستگی و کاهش وزن
• عدم بهبود درد با درمان های خانگی

۳. آیا درمان های خانگی برای درد بند انگشتان دست موثر هستند؟

بله درمان های خانگی مانند استراحت کمپرس سرد و گرم تمرینات ورزشی ملایم و تغییرات ارگونومیک می توانند برای درد خفیف تا متوسط بند انگشتان دست و کمک به مدیریت علائم موثر باشند. با این حال درمان های خانگی جایگزین درمان های پزشکی نیستند و در موارد درد شدید یا مداوم مراجعه به پزشک و دریافت درمان مناسب ضروری است. درمان های خانگی می توانند به عنوان مکمل درمان های پزشکی برای تسریع بهبودی و بهبود کیفیت زندگی استفاده شوند.