ابلیسک چیست؟

ابلیسک ها ستون های سنگی با نوک هرمی یادگاری از تمدن های باستان هستند که در نقاط مختلف جهان خودنمایی می کنند. این سازه های باستانی که ریشه در مصر باستان دارند امروزه به نمادی از تاریخ هنر و معماری تبدیل شده اند. اما ابلیسک چیست و چه اهمیتی در تمدن های گذشته داشته است؟

در این محتوا به بررسی دقیق ابلیسک ها از جمله معنای واژه خاستگاه کاربردها و نمونه های مشهور آن ها می پردازیم. با ما همراه باشید تا با این سازه های شگفت انگیز و تاریخچه پرفراز و نشیب آن ها بیشتر آشنا شوید.

ابلیسک چیست؟

ابلیسک (Obelisk) که در فارسی به آن هرم سنگ نیز گفته می شود ستونی بلند و باریک با مقطع مربع یا مستطیل است که در قسمت بالا به شکل هرمی نوک تیز ختم می شود. ابلیسک ها معمولاً از سنگ یکپارچه ساخته می شوند و به عنوان نمادی از قدرت مذهب و یادبود در تمدن های باستانی مورد استفاده قرار می گرفته اند.

واژه ابلیسک به چه معناست؟

واژه «ابلیسک» ریشه در زبان یونانی دارد و از کلمه «ὀβελίσκος» (obeliskos) گرفته شده است که به معنای «سیخ کوچک» یا «ستون نوک تیز» است. این نام گذاری به دلیل شکل ظاهری ابلیسک ها بوده که شبیه به یک سوزن یا ستون بلند با نوک تیز هستند.

زادگاه ابلیسک ها کدام کشور است؟

زادگاه اصلی ابلیسک ها کشور مصر باستان است. مصریان باستان این ستون های سنگی را در مقابل معابد خود برپا می کردند و آن ها را نمادی از خدای خورشید «رع» می دانستند. اعتقاد بر این بود که ابلیسک ها اشعه های سنگی شده خورشید هستند و نیروی حیات را به زمین منتقل می کنند.

ابلیسک مصری

ابلیسک های مصری معمولاً از گرانیت قرمز ساخته می شدند و با کتیبه های هیروگلیفی تزئین می شدند. این کتیبه ها شامل نام فرعون القاب او و همچنین نذرهایی برای خدایان بودند. ابلیسک ها در مصر باستان نقش مهمی در مراسم مذهبی و جشن ها داشتند و به عنوان نمادی از قدرت و ثبات فرعون مورد احترام قرار می گرفتند.

ابلیسک ها به جز مصر باستان در کدام تمدن های قدیمی یافت شده اند؟

اگرچه مصر باستان زادگاه ابلیسک ها است اما این سازه ها در تمدن های دیگری نیز یافت شده اند. به عنوان مثال در تمدن آکسوم در اتیوپی ابلیسک هایی با معماری مشابه ابلیسک های مصری وجود دارد. همچنین رومیان باستان پس از فتح مصر تعداد زیادی از ابلیسک های مصری را به رم منتقل کردند و در میادین و معابد خود نصب کردند.

هرم سنگ های باستانی

هرم سنگ های باستانی سازه هایی هستند که در معماری مصر باستان آشور آکسوم (اتیوپی) روم باستان و بیزانس (روم شرقی) به کار رفته اند. این سازه ها معمولاً از یک سنگ یکپارچه ساخته می شدند و دارای نوک هرمی بودند. در دوران نوین نیز ابلیسک ها در میدان های اصلی اروپا و آمریکا دیده می شوند.

چرا ابلیسک ها در سرتاسر دنیا پراکنده شده اند؟

پراکندگی ابلیسک ها در سراسر جهان به عوامل مختلفی برمی گردد. در دوران باستان قدرت های بزرگ مانند امپراتوری روم ابلیسک های مصری را به عنوان غنیمت جنگی به پایتخت های خود منتقل می کردند. در دوران مدرن نیز برخی از ابلیسک ها به عنوان هدیه یا به منظور نمایش در موزه ها و میدان های شهرها به کشورهای دیگر منتقل شده اند.

سفر ابلیسک به دیگر کشورها

انتقال ابلیسک ها به کشورهای دیگر اغلب با چالش های فنی و لجستیکی زیادی همراه بود. جابجایی این ستون های سنگی عظیم نیازمند برنامه ریزی دقیق نیروی کار فراوان و تجهیزات خاص بود. با این حال حاکمان و امپراتورها برای نشان دادن قدرت و شکوه خود حاضر به صرف هزینه های گزاف برای انتقال ابلیسک ها بودند.

معروف ترین ابلیسک های دنیای مدرن

در دنیای مدرن نیز ابلیسک ها همچنان به عنوان نمادی از قدرت افتخار و یادبود مورد استفاده قرار می گیرند. برخی از معروف ترین ابلیسک های دنیای مدرن عبارتند از:

• ابلیسک واشنگتن (Washington Monument): این ابلیسک در شهر واشنگتن دی سی پایتخت ایالات متحده آمریکا به یادبود جورج واشنگتن اولین رئیس جمهور این کشور ساخته شده است.
• ابلیسک بوینس آیرس (Obelisco de Buenos Aires): این ابلیسک در شهر بوینس آیرس پایتخت آرژانتین به مناسبت چهارصدمین سالگرد تاسیس این شهر ساخته شده است.
• ابلیسک میدان کنکورد (Obélisque de la Concorde): این ابلیسک مصری در میدان کنکورد پاریس فرانسه قرار دارد و قدمت آن به دوران رامسس دوم بازمی گردد.

ابلیسک چه کاربردی در مصر باستان داشته است؟

ابلیسک ها در مصر باستان به عنوان نمادی از خدای خورشید رع قدرت فرعون و همچنین برای ثبت وقایع مهم تاریخی و مذهبی مورد استفاده قرار می گرفتند.

آیا ابلیسک ها نماد مذهبی خاصی هستند؟

بله در مصر باستان ابلیسک ها نمادی از خدای خورشید رع بودند و به عنوان اشعه های سنگی شده خورشید مورد احترام قرار می گرفتند.

ابلیسک ها از چه جنسی ساخته می شوند؟

ابلیسک ها معمولاً از سنگ های سخت مانند گرانیت بازالت یا دیوریت ساخته می شوند. گرانیت قرمز به دلیل رنگ زیبا و مقاومت بالا یکی از محبوب ترین مصالح برای ساخت ابلیسک ها بوده است.

آیا ابلیسک ها در ایران وجود دارند؟

در ایران ابلیسک هایی به شکل و شمایل ابلیسک های مصری وجود ندارد اما برخی از بناهای تاریخی مانند میل های سنگی و برج ها ممکن است شباهت هایی با ابلیسک ها داشته باشند.

چگونه می توان ابلیسک های باستانی را از نمونه های مدرن تشخیص داد؟

ابلیسک های باستانی معمولاً از سنگ یکپارچه ساخته شده اند و دارای کتیبه های هیروگلیفی هستند. در حالی که ابلیسک های مدرن ممکن است از چند قطعه سنگ ساخته شده باشند و فاقد کتیبه های باستانی باشند.