دسته بندی ارزهای دیجیتال

بازار ارزهای دیجیتال با بیش از ده ها هزار رمزارز متنوع، پیچیدگی های بسیاری دارد. برای هدایت مؤثر در این گستره عظیم و اتخاذ تصمیمات آگاهانه در سرمایه گذاری و تحلیل بازار، درک صحیح دسته بندی ارزهای دیجیتال حیاتی است. این طبقه بندی ها به شما کمک می کنند تا ساختار این اکوسیستم را بهتر بشناسید، ریسک ها را مدیریت کرده و فرصت های نوظهور را شناسایی کنید.

چرا دسته بندی ارزهای دیجیتال اهمیت دارد؟

آشنایی با دسته بندی های مختلف ارزهای دیجیتال صرفاً یک دانش نظری نیست، بلکه ابزاری عملی و قدرتمند برای هر فعال در این حوزه محسوب می شود. پیچیدگی و پویایی بازار رمزارزها، که هر روز شاهد ظهور پروژه های جدید و تغییر روندهای غالب است، نیازمند چارچوبی برای درک و تحلیل است. بدون این چارچوب، سرمایه گذاران و تحلیل گران ممکن است در انبوه اطلاعات غرق شده و قادر به تمایز میان پروژه های با پتانسیل و طرح های بی ارزش نباشند.

یکی از مهم ترین دلایل اهمیت دسته بندی، کمک به درک ساختار بازار و اکوسیستم کریپتو است. با شناخت گروه های اصلی رمزارزها، می توان دریافت که هر پروژه چه نقشی در این اکوسیستم ایفا می کند، چه مشکلی را حل می کند و چگونه با سایر بخش ها تعامل دارد. این دیدگاه کلان، درک کلی از پازل بزرگ بلاکچین و کاربردهای آن را ممکن می سازد.

علاوه بر این، دسته بندی ها ارزیابی و تحلیل پروژه ها را به شدت سهولت می بخشند. به جای بررسی جداگانه هر رمزارز، می توان پروژه های هم گروه را با یکدیگر مقایسه کرد و نقاط قوت و ضعف هر یک را در چارچوب کاربرد مشترکشان سنجید. این رویکرد، فرآیند تحقیق و بررسی را کارآمدتر می کند و به کشف ارزش های پنهان یا شناسایی ریسک های خاص یک دسته از رمزارزها کمک می کند.

در حوزه سرمایه گذاری، مدیریت ریسک و تنوع بخشی (Diversification) به سبد سرمایه گذاری از ارکان اصلی موفقیت است. با استفاده از دسته بندی ها، سرمایه گذاران می توانند سبد خود را نه تنها از نظر تعداد رمزارزها، بلکه از نظر کاربرد و ماهیت آن ها نیز متنوع کنند. به عنوان مثال، ترکیبی از کوین های لایه اول، استیبل کوین ها برای حفظ ارزش، و توکن های DeFi برای کسب سود، می تواند پورتفولیو را در برابر نوسانات شدید یک بخش خاص از بازار مقاوم تر سازد.

در نهایت، دسته بندی ها ابزاری قدرتمند برای شناسایی فرصت های جدید و روندهای در حال ظهور بازار هستند. با رصد عملکرد یک دسته خاص از رمزارزها، مانند رشد توکن های هوش مصنوعی یا پروژه های RWA، می توان ترندهای آتی بازار را پیش بینی کرد و پیش از عموم، در پروژه های پیشرو سرمایه گذاری نمود. این بینش ها منجر به اتخاذ تصمیمات آگاهانه و استراتژیک در مسیر سرمایه گذاری می شود و از تصمیمات احساسی و هیجانی جلوگیری می کند.

درک دسته بندی ارزهای دیجیتال، صرفاً دانش نظری نیست؛ بلکه ابزاری ضروری برای ناوبری هوشمندانه در اکوسیستم پیچیده رمزارزها، مدیریت ریسک و بهره برداری از فرصت های سرمایه گذاری است.

دسته بندی اصلی ارزهای دیجیتال بر اساس ساختار بلاکچین

یکی از بنیادی ترین و مهم ترین دسته بندی های ارزهای دیجیتال، بر اساس ساختار بلاکچین آن ها صورت می گیرد. این طبقه بندی، مبنای درک تفاوت های اساسی در عملکرد، استقلال و کاربرد رمزارزها را فراهم می آورد. به طور کلی، رمزارزها در این دسته به دو گروه اصلی کوین و توکن تقسیم می شوند که هر یک ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند.

کوین (Coin)

کوین ها به آن دسته از ارزهای دیجیتال اطلاق می شوند که دارای بلاکچین اختصاصی و مستقل خود هستند. این به معنای آن است که یک کوین برای عملکرد خود، به زیرساخت بلاکچین دیگری وابسته نیست و به عنوان واحد اصلی یک شبکه بلاکچینی فعالیت می کند. این شبکه ها معمولاً برای پردازش تراکنش ها، اعتبارسنجی بلاک ها و اجرای قراردادهای هوشمند (در صورت پشتیبانی) طراحی شده اند. کوین ها اغلب به عنوان وسیله ای برای مبادله، ذخیره ارزش، یا پرداخت کارمزدهای شبکه (Gas Fees) در بلاکچین خود به کار می روند. برخی از کوین ها نیز نقش حاکمیتی در شبکه بلاکچین خود ایفا می کنند.

از جمله برجسته ترین نمونه های کوین ها می توان به بیت کوین (BTC) اشاره کرد که اولین و بزرگ ترین رمزارز با بلاکچین اختصاصی خود است. اتریوم (ETH) نیز با وجود میزبانی هزاران توکن، کوین اصلی بلاکچین اتریوم محسوب می شود. سایر مثال های مهم شامل ریپل (XRP) که کوین بومی شبکه ریپل است، سولانا (SOL) به عنوان کوین اصلی بلاکچین سولانا، و کاردانو (ADA) که کوین بومی بلاکچین کاردانو است، می شوند. این کوین ها هر کدام اکوسیستم، پروتکل اجماع و کاربردهای منحصر به فرد خود را دارند.

توکن (Token)

برخلاف کوین ها، توکن ها رمزارزهایی هستند که بر بستر بلاکچین های موجود (معمولاً بلاکچین هایی که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می کنند) ساخته می شوند و بلاکچین اختصاصی خود را ندارند. این بدان معناست که توکن ها برای امنیت، اعتبار و عملکرد خود به بلاکچین میزبان وابسته هستند و از مکانیسم اجماع و نودهای آن بلاکچین استفاده می کنند. توکن ها به طور معمول برای اهداف خاصی در یک اپلیکیشن غیرمتمرکز (DApp)، پلتفرم یا اکوسیستم ساخته می شوند.

تفاوت کلیدی توکن ها با کوین ها در همین وابستگی به بلاکچین میزبان است. این وابستگی، مزایایی مانند سهولت در توسعه و استقرار، کاهش هزینه های اولیه و بهره مندی از امنیت بلاکچین مادر را به همراه دارد. استانداردهای رایج توکن سازی، مانند ERC-20 در بلاکچین اتریوم، BEP-20 در بایننس اسمارت چین، و TRC-20 در بلاکچین ترون، چارچوبی را برای توسعه توکن ها فراهم می کنند که قابلیت همکاری و تعامل آن ها را با کیف پول ها و صرافی های مختلف تضمین می کند.

مثال هایی از توکن ها شامل شیبا اینو (SHIB) که یک توکن ERC-20 بر بستر اتریوم است، یونی سواپ (UNI) به عنوان توکن حاکمیتی صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ، چین لینک (LINK) که یک توکن کاربردی برای پلتفرم اوراکل چین لینک، و آوه (AAVE) که توکن حاکمیتی پروتکل وام دهی Aave است، می شوند. این توکن ها هر یک نقش مهمی در اکوسیستم پروژه خود ایفا می کنند و ارزش آن ها اغلب به میزان استفاده و موفقیت پلتفرم مربوطه وابسته است.

ویژگی	کوین (Coin)	توکن (Token)
بلاکچین اختصاصی	دارد	ندارد (بر بستر بلاکچین دیگر)
استقلال	کاملاً مستقل	وابسته به بلاکچین میزبان
کاربرد اصلی	واحد پول، پرداخت کارمزد شبکه، حاکمیت بلاکچین	دسترسی به خدمات، حاکمیت پروژه، ارزش های درون اکوسیستم
مثال ها	بیت کوین (BTC)، اتریوم (ETH)، سولانا (SOL)	یونی سواپ (UNI)، شیبا اینو (SHIB)، چین لینک (LINK)
استانداردسازی	ندارد (هر کوین پروتکل خاص خود را دارد)	دارد (ERC-20, BEP-20, TRC-20 و…)

دسته بندی ارزهای دیجیتال بر اساس کاربرد و ماهیت پروژه

فراتر از ساختار بلاکچینی، ارزهای دیجیتال را می توان بر اساس کاربرد اصلی و ماهیت پروژه ای که پشتیبانی می کنند، دسته بندی کرد. این رویکرد به سرمایه گذاران و علاقه مندان کمک می کند تا ارزش پیشنهادی هر رمزارز را درک کرده و پتانسیل رشد آن را بر مبنای نیازهایی که در بازار برطرف می کند، ارزیابی کنند. این طبقه بندی شامل طیف وسیعی از رمزارزها می شود که هر کدام نقش متفاوتی در اکوسیستم دیجیتال ایفا می کنند.

ارزهای دیجیتال بر اساس کاربرد اصلی

این دسته به رمزارزهایی می پردازد که با هدف خاصی طراحی شده اند و کاربردهای مشخصی را در اکوسیستم خود ارائه می دهند.

استیبل کوین ها (Stablecoins)

استیبل کوین ها دسته ای از ارزهای دیجیتال هستند که برای حفظ ارزش ثابت نسبت به یک دارایی پایدارتر، مانند ارزهای فیات (دلار آمریکا)، طلا یا سایر رمزارزها طراحی شده اند. هدف اصلی آن ها کاهش نوسانات شدید بازار ارزهای دیجیتال و فراهم آوردن یک پل ارتباطی بین دنیای فیات و کریپتو است. این رمزارزها ابزاری ایده آل برای معامله گران جهت حفظ ارزش دارایی ها در زمان نوسانات بازار، تسهیل مبادلات بدون نیاز به تبدیل به ارز فیات، و همچنین پوشش ریسک محسوب می شوند.

استیبل کوین ها به سه دسته اصلی تقسیم می شوند:

• پشتوانه فیات: این استیبل کوین ها به ازای هر واحد رمزارز، معادل آن را به صورت ارز فیات (معمولاً دلار) در یک حساب بانکی ذخیره می کنند. تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC) از برجسته ترین نمونه های این دسته هستند که شفافیت و حسابرسی منظم برای آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
• پشتوانه رمزارز: این استیبل کوین ها توسط رمزارزهای دیگر پشتیبانی می شوند که معمولاً به صورت بیش از حد وثیقه گذاری شده اند تا در برابر نوسانات قیمت رمزارز وثیقه شده مقاومت کنند. دای (DAI) نمونه ای شاخص از این نوع استیبل کوین است که بر بستر اتریوم ساخته شده و توسط اتر و سایر رمزارزها وثیقه گذاری می شود.
• الگوریتمی: این دسته از استیبل کوین ها بدون پشتوانه مستقیم فیات یا رمزارز، و با استفاده از الگوریتم های پیچیده و مکانیسم های عرضه و تقاضا، سعی در حفظ ارزش ثابت دارند. این مدل ها به دلیل وابستگی به کدنویسی و بازار، ریسک های خاص خود را دارند و می توانند در شرایط بحرانی بازار، با مشکل مواجه شوند.

توکن های کاربردی (Utility Tokens)

توکن های کاربردی، رمزارزهایی هستند که به دارندگان خود امکان دسترسی به یک محصول یا خدمت خاص در یک پلتفرم یا اکوسیستم بلاکچینی را می دهند. این توکن ها لزوماً برای سرمایه گذاری یا ذخیره ارزش طراحی نشده اند، بلکه نقش کلیدی در عملکرد یک DApp یا پروتکل دارند. ارزش آن ها معمولاً با میزان استفاده و پذیرش پلتفرم مرتبط است.

به عنوان مثال، بایننس کوین (BNB) که در ابتدا یک توکن کاربردی برای کاهش کارمزد معاملات در صرافی بایننس بود، اکنون فراتر رفته و به کوین اصلی بلاکچین بایننس اسمارت چین تبدیل شده است. فایل کوین (FIL) توکنی است که برای پرداخت هزینه ذخیره سازی و بازیابی داده ها در شبکه غیرمتمرکز Filecoin استفاده می شود. تتا (THETA) نیز توکن کاربردی شبکه توزیع محتوای ویدیویی غیرمتمرکز Theta Network است که برای پرداخت پاداش به نودها و استفاده از خدمات شبکه به کار می رود.

توکن های حاکمیتی (Governance Tokens)

توکن های حاکمیتی به دارندگان خود حق رأی و مشارکت در تصمیم گیری های مربوط به آینده یک پروژه غیرمتمرکز را می دهند. این تصمیمات می تواند شامل تغییرات پروتکل، تخصیص بودجه، توسعه ویژگی های جدید و موارد دیگر باشد. هدف از این توکن ها، غیرمتمرکز کردن قدرت و انتقال کنترل از یک نهاد مرکزی به جامعه کاربران است.

از جمله نمونه های معروف می توان به یونی سواپ (UNI) اشاره کرد که به دارندگان آن اجازه می دهد در مورد آینده صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ رأی دهند. کامپاند (COMP) توکن حاکمیتی پروتکل وام دهی کامپاند است و آوه (AAVE) نیز علاوه بر کاربردی بودن، نقش توکن حاکمیتی را در پروتکل خود ایفا می کند. این توکن ها نشان دهنده تغییر پارادایم به سمت سازمان های مستقل غیرمتمرکز (DAOs) هستند.

میم کوین ها (Memecoins)

میم کوین ها دسته ای از رمزارزها هستند که غالباً بر اساس شوخی ها، میم های اینترنتی یا ترندهای فضای مجازی ایجاد شده اند و معمولاً پشتوانه تکنولوژیکی قوی یا کاربرد منحصر به فردی ندارند. ارزش آن ها عمدتاً بر اساس حمایت جامعه کاربری، تبلیغات و تأثیرگذاری افراد مشهور نوسان می کند.

ویژگی اصلی میم کوین ها، نوسان بسیار بالا و ریسک پذیری زیاد آن هاست. بسیاری از آن ها فاقد توسعه فعال یا اهداف بلندمدت هستند و می توانند به سرعت رشد کرده یا سقوط کنند. دوج کوین (DOGE) که با الهام از یک میم اینترنتی سگ شیبا اینو خلق شد، اولین و معروف ترین میم کوین است. شیبا اینو (SHIB) به عنوان رقیب دوج کوین و پپه (PEPE) که الهام گرفته از میم قورباغه پپه است، از دیگر میم کوین های محبوب و پرنوسان به شمار می روند. سرمایه گذاری در این دسته نیازمند احتیاط فراوان و درک بالای ریسک است.

توکن های غیرمثلی (NFTs – Non-Fungible Tokens)

توکن های غیرمثلی یا NFTها، دارایی های دیجیتالی منحصربه فردی هستند که هر یک دارای شناسه و ویژگی های متمایز خود می باشند و نمی توان آن ها را با یکدیگر معاوضه کرد یا به واحدهای کوچک تر تقسیم نمود. این ویژگی غیرمثلی بودن (Non-Fungible) نقطه تمایز اصلی آن ها با سایر رمزارزها (که مثلی هستند، مانند بیت کوین که هر واحد آن با واحد دیگر یکسان است) محسوب می شود. NFTها مالکیت یک آیتم دیجیتال یا حتی فیزیکی را بر روی بلاکچین تأیید می کنند.

کاربردهای NFT بسیار گسترده است: از هنر دیجیتال و کلکسیون ها (مانند CryptoPunks و Bored Ape Yacht Club) گرفته تا آیتم های درون بازی های بلاکچینی، املاک مجازی در متاورس، بلیط رویدادها، و حتی اسناد مالکیت. هر NFT به دلیل منحصربه فرد بودن، می تواند ارزش خاص خود را داشته باشد و بازار پر رونقی برای خرید و فروش آن ها ایجاد شده است.

ارزهای دیجیتال بر اساس حوزه فعالیت

این دسته بندی، رمزارزها را بر اساس صنعتی که در آن فعالیت می کنند یا مشکلاتی که سعی در حل آن ها دارند، گروه بندی می کند.

پلتفرم های قرارداد هوشمند (Smart Contract Platforms)

این دسته شامل بلاکچین هایی می شود که بستر لازم را برای توسعه دهندگان فراهم می کنند تا اپلیکیشن های غیرمتمرکز (DApps)، توکن ها و قراردادهای هوشمند را بر روی آن ها بسازند و اجرا کنند. این پلتفرم ها به عنوان زیرساخت اصلی بسیاری از نوآوری های وب ۳ عمل می کنند.

اتریوم (ETH) پیشگام و بزرگ ترین پلتفرم قرارداد هوشمند است که هزاران پروژه بر روی آن ساخته شده اند. رقبای قدرتمندی مانند سولانا (SOL) با سرعت بالای تراکنش، کاردانو (ADA) با رویکرد علمی و تدریجی، و پولکادات (DOT) با قابلیت همکاری بین بلاکچین ها، نیز در این حوزه فعالیت دارند. هر یک از این پلتفرم ها مزایا و معایب خاص خود را از نظر مقیاس پذیری، امنیت و تمرکززدایی دارند.

راهکارهای لایه دوم (Layer 2 Solutions)

راهکارهای لایه دوم پروتکل هایی هستند که بر روی بلاکچین های لایه یک (مانند اتریوم) ساخته می شوند تا مشکلات مقیاس پذیری و کارمزدهای بالای آن ها را حل کنند. این راهکارها با پردازش بخش عمده ای از تراکنش ها در یک لایه جداگانه و سپس ثبت نهایی آن ها در لایه اصلی، به بهبود کارایی شبکه کمک می کنند.

پالیگان (MATIC) یکی از معروف ترین راهکارهای لایه دوم برای اتریوم است که یک فریم ورک برای ساخت بلاکچین های سازگار با اتریوم فراهم می کند. آربیتروم (ARB) و آپتیمیسم (OP) نیز از دیگر راهکارهای لایه دوم اتریوم هستند که از فناوری رول آپ (Rollup) برای افزایش توان عملیاتی و کاهش هزینه ها استفاده می کنند.

توکن های امور مالی غیرمتمرکز (DeFi Tokens)

توکن های DeFi به پروژه هایی اطلاق می شوند که هدفشان بازآفرینی سیستم مالی سنتی به صورت غیرمتمرکز بر بستر بلاکچین است. این پروتکل ها خدمات مالی مانند وام دهی، وام گیری، تبادل ارز، استیکینگ، و بیمه را بدون نیاز به واسطه های سنتی (بانک ها و مؤسسات مالی) ارائه می دهند.

چین لینک (LINK) به عنوان یک اوراکل (که داده های دنیای واقعی را به قراردادهای هوشمند منتقل می کند)، نقش حیاتی در اکوسیستم DeFi دارد. آوه (AAVE) یک پروتکل وام دهی و وام گیری است که به کاربران امکان می دهد دارایی های خود را قرض داده یا دریافت کنند. یونی سواپ (UNI) نیز یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که امکان تبادل رمزارزها را بدون نیاز به واسطه فراهم می کند.

توکن های بازی و متاورس (GameFi & Metaverse Tokens)

این دسته از توکن ها به پروژه های بازی های بلاکچینی (GameFi) و پلتفرم های متاورس (Metaverse) اختصاص دارند. GameFi مفهوم بازی برای کسب درآمد (Play-to-Earn) را معرفی می کند که به بازیکنان امکان می دهد با بازی کردن، رمزارز یا NFT کسب کنند. متاورس نیز فضاهای مجازی سه بعدی و تعاملی هستند که کاربران می توانند در آن به فعالیت های مختلف بپردازند و با یکدیگر و با اشیاء مجازی تعامل داشته باشند.

اکسی اینفینیتی (AXS) توکن حاکمیتی بازی محبوب Axie Infinity است. سندباکس (SAND) و مانا (MANA) نیز توکن های بومی پلتفرم های متاورس The Sandbox و Decentraland هستند که برای خرید زمین های مجازی، آیتم ها و شرکت در رویدادها استفاده می شوند.

ارزهای دیجیتال هوش مصنوعی (AI Tokens)

این دسته شامل توکن های پروژه هایی است که فناوری بلاکچین را با هوش مصنوعی (AI) ترکیب می کنند. هدف این پروژه ها، غیرمتمرکز کردن خدمات AI، ایجاد بازارهای داده برای آموزش مدل های هوش مصنوعی، یا استفاده از هوش مصنوعی برای بهینه سازی عملکرد بلاکچین است.

فچ.ای آی (FET) توکن پروژه ای است که هدف آن ایجاد یک اقتصاد دیجیتال غیرمتمرکز برای عوامل خودمختار و هوش مصنوعی است. رندر (RNDR) توکن شبکه رندر است که امکان اجاره قدرت پردازشی GPU را برای رندرینگ گرافیک و هوش مصنوعی به صورت غیرمتمرکز فراهم می کند. گراف (GRT) نیز توکن پلتفرم Graph است که یک پروتکل غیرمتمرکز برای فهرست بندی (indexing) و پرس وجو (querying) داده های بلاکچین فراهم می کند و نقش حیاتی در توسعه برنامه های مبتنی بر هوش مصنوعی و داده دارد.

ارزهای دیجیتال حریم خصوصی (Privacy Coins)

ارزهای دیجیتال حریم خصوصی رمزارزهایی هستند که تمرکز اصلی آن ها بر افزایش ناشناس بودن و حفظ حریم خصوصی تراکنش ها است. این کوین ها از تکنیک های رمزنگاری پیشرفته برای مبهم کردن هویت فرستنده و گیرنده، و همچنین مقدار تراکنش، استفاده می کنند.

مونرو (XMR) یکی از شناخته شده ترین حریم خصوصی کوین ها است که از روش امضاهای حلقوی (Ring Signatures) و تراکنش های محرمانه حلقوی (RingCT) برای مخفی کردن جزئیات تراکنش استفاده می کند. زی کش (ZEC) نیز حریم خصوصی کوین دیگری است که با بهره گیری از اثبات دانش صفر (Zero-Knowledge Proofs) امکان انجام تراکنش های کاملاً خصوصی را فراهم می آورد. این رمزارزها برای کاربرانی که به حداکثر حریم خصوصی در مبادلات مالی خود اهمیت می دهند، جذاب هستند.

توکن های صرافی (Exchange Tokens)

توکن های صرافی توسط صرافی های متمرکز ارز دیجیتال (CEX) صادر می شوند و اغلب به کاربران مزایایی مانند تخفیف در کارمزد معاملات، دسترسی به ویژگی های خاص، شرکت در لانچ پدها، یا حق رأی در تصمیم گیری های مربوط به صرافی را ارائه می دهند. این توکن ها نقش کلیدی در اکوسیستم صرافی مربوطه ایفا می کنند.

بایننس کوین (BNB) که قبلاً ذکر شد، بارزترین نمونه توکن صرافی است که توسط صرافی بایننس صادر شده و کاربردهای فراوانی در اکوسیستم این صرافی و بلاکچین های مرتبط با آن دارد. کوکوین توکن (KCS) نیز توکن بومی صرافی کوکوین است که به دارندگان آن امکان دریافت بخشی از سود کارمزدهای صرافی را می دهد.

اوراکل ها (Oracles)

اوراکل ها پلتفرم ها یا پروتکل هایی هستند که داده های دنیای واقعی (خارج از بلاکچین) را به قراردادهای هوشمند منتقل می کنند. از آنجا که قراردادهای هوشمند به تنهایی نمی توانند به اطلاعات خارج از بلاکچین دسترسی داشته باشند، اوراکل ها پل ارتباطی حیاتی را برای آن ها فراهم می آورند. این داده ها می توانند شامل قیمت دارایی ها، نتایج رویدادها، وضعیت آب و هوا و غیره باشند.

چین لینک (LINK) به عنوان پیشروترین و بزرگ ترین پروتکل اوراکل غیرمتمرکز شناخته می شود. این شبکه به قراردادهای هوشمند امکان می دهد تا به صورت امن و قابل اعتماد به داده های خارج از بلاکچین دسترسی پیدا کنند و به این ترتیب، امکان ساخت DAppهای پیچیده تر و کاربردی تر را فراهم می آورد. توکن LINK برای پرداخت هزینه خدمات در شبکه چین لینک استفاده می شود.

دسته بندی ارزهای دیجیتال بر اساس ارزش بازار (Market Capitalization)

یکی از رایج ترین روش ها برای تحلیل و دسته بندی ارزهای دیجیتال، بر اساس ارزش بازار (Market Capitalization) آن ها است. ارزش بازار یک رمزارز با ضرب قیمت کنونی هر واحد در تعداد کل واحدهای در گردش آن محاسبه می شود. این معیار، دیدگاهی کلی درباره اندازه، ثبات و نقدشوندگی یک پروژه به دست می دهد و اغلب به عنوان شاخصی برای ریسک و پتانسیل رشد مورد استفاده قرار می گیرد.

ارزهای با ارزش بازار بالا (Large Cap)

این دسته شامل رمزارزهایی با بالاترین ارزش بازار می شود که معمولاً ده ها یا صدها میلیارد دلار ارزش دارند. این ارزها اغلب شناخته شده ترین و پرمعامله ترین رمزارزها در بازار هستند.

• ویژگی ها:
  • ثبات نسبی: به دلیل حجم بالای معاملات و پذیرش گسترده، نوسانات قیمتی آن ها معمولاً کمتر از ارزهای با ارزش بازار پایین تر است.
  • نقدشوندگی بالا: به راحتی می توان آن ها را در حجم های بالا خرید و فروش کرد بدون اینکه تأثیر زیادی بر قیمت داشته باشند.
  • شناخته شده و معتبر: دارای سابقه طولانی تر، جامعه کاربری بزرگ و پشتیبانی قوی از سوی صرافی ها و مؤسسات مالی هستند.
  • پتانسیل رشد: هرچند رشد انفجاری مانند رمزارزهای کوچک تر بعید است، اما رشد مداوم و پایداری دارند.
• مثال ها: بیت کوین (BTC) و اتریوم (ETH) اصلی ترین نمونه های این دسته هستند که تقریباً نیمی از کل ارزش بازار رمزارزها را به خود اختصاص داده اند.

ارزهای با ارزش بازار متوسط (Mid Cap)

این دسته شامل رمزارزهایی با ارزش بازاری در حدود چند میلیارد تا ده ها میلیارد دلار می شود. این ارزها اغلب پروژه هایی هستند که خود را اثبات کرده اند، اما هنوز به اندازه Large Capها بزرگ و جاافتاده نیستند.

• ویژگی ها:
  • پتانسیل رشد بالا: نسبت به Large Capها، پتانسیل رشد بالاتری دارند زیرا هنوز جای زیادی برای بزرگ تر شدن و پذیرش بیشتر دارند.
  • ریسک متوسط: نوسانات قیمتی آن ها بیشتر از Large Capها اما کمتر از Small Capها است.
  • نقدشوندگی مناسب: معمولاً از نقدشوندگی کافی برای اکثر سرمایه گذاران برخوردارند.
• مثال ها: رمزارزهایی مانند سولانا (SOL)، کاردانو (ADA)، پالیگان (MATIC) و پولکادات (DOT) اغلب در این دسته قرار می گیرند، البته جایگاه دقیق آن ها با نوسانات بازار تغییر می کند.

ارزهای با ارزش بازار پایین (Small Cap / Micro Cap)

این دسته شامل رمزارزهایی با ارزش بازار پایین تر از چند صد میلیون تا چند میلیارد دلار (Small Cap) و کمتر از چند میلیون دلار (Micro Cap) می شود. این پروژه ها اغلب جدیدتر هستند یا دارای جامعه کاربری و پذیرش کمتری می باشند.

• ویژگی ها:
  • پتانسیل رشد بسیار بالا: این رمزارزها می توانند در صورت موفقیت پروژه و افزایش پذیرش، رشد انفجاری را تجربه کنند.
  • ریسک بسیار بالا: نوسانات قیمتی آن ها بسیار شدید است و احتمال از دست دادن بخش زیادی از سرمایه (یا حتی کل آن) بسیار بالاست.
  • نقدشوندگی پایین: ممکن است یافتن خریدار یا فروشنده در حجم های بزرگ دشوار باشد که این خود می تواند به نوسانات شدیدتر دامن بزند.
  • کمتر شناخته شده: نیاز به تحقیق و بررسی عمیق تری دارند تا پتانسیل واقعی و ریسک های پنهان آن ها مشخص شود.
• مثال ها: بسیاری از آلت کوین های نوظهور، توکن های پروژه های جدید و میم کوین ها در این دسته قرار می گیرند.

انتخاب دسته مناسب برای سرمایه گذاری بستگی به میزان تحمل ریسک و اهداف سرمایه گذار دارد. سرمایه گذاران کم ریسک تر معمولاً به سمت Large Capها متمایل می شوند، در حالی که سرمایه گذاران با تحمل ریسک بالاتر ممکن است برای کسب بازدهی بیشتر، به سراغ Mid Cap و Small Cap بروند.

دسته بندی های نوین و در حال ظهور

بازار ارزهای دیجیتال همواره در حال تحول و نوآوری است. در کنار دسته بندی های سنتی، هر روز شاهد ظهور ترندها و پارادایم های جدیدی هستیم که فرصت های سرمایه گذاری و کاربردهای نوینی را معرفی می کنند. شناخت این دسته بندی های نوظهور برای هر سرمایه گذار و تحلیل گر، ضروری است.

RWA (Real World Assets)

توکنیزه کردن دارایی های دنیای واقعی (RWA) به فرآیند تبدیل مالکیت دارایی های فیزیکی یا سنتی (مانند املاک، سهام، اوراق قرضه، کالاها، آثار هنری و حتی اعتبار) به توکن های دیجیتال بر روی بلاکچین اشاره دارد. این توکن ها نشان دهنده مالکیت کسری یا کامل از دارایی پایه هستند.

هدف اصلی RWA، آوردن نقدشوندگی و شفافیت بیشتر به بازارهای سنتی و فراهم کردن دسترسی آسان تر به دارایی ها برای عموم است. به عنوان مثال، یک قطعه زمین یا سهام یک شرکت می تواند به توکن هایی تقسیم شود که به راحتی قابل معامله در بلاکچین هستند. این رویکرد می تواند امکان سرمایه گذاری کسری، کاهش هزینه های واسطه گری و افزایش سرعت تسویه حساب را فراهم آورد. پروژه هایی مانند Centrifuge (CFG) در این زمینه پیشرو هستند که با توکنیزه کردن دارایی های اعتباری، پلی بین DeFi و امور مالی سنتی ایجاد می کنند.

DePIN (Decentralized Physical Infrastructure Networks)

شبکه های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز (DePIN) به پلتفرم هایی اشاره دارند که از فناوری بلاکچین و رمزارزها برای ساخت، استقرار و مدیریت زیرساخت های فیزیکی غیرمتمرکز استفاده می کنند. این زیرساخت ها می توانند شامل شبکه های بی سیم، انرژی، حسگرها، ذخیره سازی ابری یا شبکه های حمل و نقل باشند.

مدل DePIN، افراد و شرکت ها را تشویق می کند تا با مشارکت در تأمین و نگهداری این زیرساخت ها (مثلاً با نصب یک روتر بی سیم یا یک حسگر محیطی)، توکن به عنوان پاداش دریافت کنند. این رویکرد می تواند منجر به ساخت شبکه های کارآمدتر، مقاوم تر در برابر سانسور و متعلق به جامعه شود. پروژه هایی مانند Helium (HNT) که به دنبال ایجاد یک شبکه بی سیم غیرمتمرکز هستند، یا Render (RNDR) در حوزه رندرینگ ابری، نمونه های برجسته ای از DePIN محسوب می شوند.

LSDs (Liquid Staking Derivatives)

مشتقات استیکینگ مایع (LSDs) توکن هایی هستند که نماینده رمزارزهای قفل شده (Staked) در پروتکل های استیکینگ هستند. در پروتکل های اثبات سهام (Proof-of-Stake)، کاربران برای تأمین امنیت شبکه، رمزارزهای خود را استیک (قفل) می کنند و در ازای آن پاداش دریافت می کنند. مشکل این است که رمزارزهای استیک شده معمولاً برای مدت مشخصی قفل می شوند و نمی توان از آن ها در دیگر فعالیت های DeFi استفاده کرد.

LSDs این مشکل را حل می کنند. وقتی کاربران رمزارزهای خود را استیک می کنند، یک توکن LSD (مانند stETH برای استیک اتریوم) دریافت می کنند. این توکن LSD را می توان در سایر پروتکل های DeFi (مانند پلتفرم های وام دهی یا صرافی های غیرمتمرکز) به کار گرفت، در حالی که رمزارز اصلی همچنان استیک شده و پاداش تولید می کند. این امر به افزایش کارایی سرمایه کاربران کمک می کند. Lido Finance (LDO) یکی از بزرگترین پروتکل های ارائه دهنده خدمات LSD است.

چگونه از دسته بندی ها برای سرمایه گذاری هوشمندانه استفاده کنیم؟

درک دسته بندی های مختلف ارزهای دیجیتال، صرفاً یک دانش تئوریک نیست؛ بلکه یک ابزار عملی و قدرتمند برای اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری هوشمندانه و استراتژیک در بازار پرنوسان رمزارزها محسوب می شود. با به کارگیری این دانش، می توان ریسک ها را کاهش داد، پتانسیل بازدهی را افزایش داد و از فرصت های بازار به نحو احسن استفاده کرد.

تنوع بخشی (Diversification) به سبد دارایی: یکی از مهم ترین کاربردهای دسته بندی ها، امکان ساخت یک سبد سرمایه گذاری متنوع است. به جای تمرکز بر تنها یک یا دو رمزارز، می توان دارایی ها را در دسته های مختلف (مثلاً کوین های لایه اول، استیبل کوین ها، توکن های DeFi، GameFi و AI) توزیع کرد. این رویکرد کمک می کند تا در صورت بروز مشکل در یک دسته خاص یا نوسانات شدید در بخشی از بازار، کل سبد سرمایه گذاری تحت تأثیر قرار نگیرد و ریسک کلی کاهش یابد. تنوع بخشی نه تنها از نظر تعداد رمزارزها، بلکه از نظر کاربرد و حوزه فعالیت آن ها نیز حیاتی است.

کاهش ریسک: هر دسته از ارزهای دیجیتال دارای پروفایل ریسک خاص خود است. به عنوان مثال، میم کوین ها و پروژه های Small Cap دارای ریسک بسیار بالایی هستند، در حالی که استیبل کوین ها و کوین های Large Cap از ثبات نسبی و ریسک کمتری برخوردارند. با شناخت این ریسک ها، سرمایه گذاران می توانند بر اساس میزان تحمل ریسک خود، بخش های مناسبی از بازار را برای سرمایه گذاری انتخاب کنند. این به معنای عدم ورود به بازار پرریسک نیست، بلکه به معنای تخصیص سرمایه متناسب با ریسک و درک کامل آن است.

شناسایی روندها: بازار ارزهای دیجیتال به شدت تحت تأثیر ترندها و روایت های جدید است. با استفاده از دسته بندی ها، می توان به راحتی روندهای در حال ظهور را رصد کرد. به عنوان مثال، اگر توکن های هوش مصنوعی یا پروژه های RWA در حال رشد چشمگیری باشند، این می تواند نشانه ای از یک ترند جدید باشد که فرصت های سودآوری را فراهم می کند. رصد عملکرد جمعی یک دسته از رمزارزها، می تواند بینش های ارزشمندی درباره جهت گیری کلی بازار و فناوری های آینده ارائه دهد.

تحقیق و بررسی عمیق: حتی پس از دسته بندی و شناسایی بخش های مورد علاقه، تأکید بر اهمیت تحقیق و بررسی عمیق (Due Diligence) همچنان پابرجاست. دسته بندی ها تنها نقطه شروع هستند. ضروری است که پیش از هر سرمایه گذاری، وایت پیپر (Whitepaper) پروژه، تیم توسعه دهنده، تکنولوژی underlying، جامعه کاربری، نقشه راه و رقبای آن به دقت مورد بررسی قرار گیرند. حتی در یک دسته با پتانسیل بالا، همه پروژه ها ارزش سرمایه گذاری ندارند و بسیاری ممکن است با شکست مواجه شوند.

در مجموع، استفاده هوشمندانه از دسته بندی های ارزهای دیجیتال به سرمایه گذاران کمک می کند تا با دیدی جامع تر و رویکردی سیستماتیک تر به بازار نگاه کنند، تصمیماتشان را بر پایه داده ها و تحلیل های منطقی بنا نهند و از دام نوسانات و اطلاعات نادرست در امان بمانند. این رویکرد، پایه و اساس یک سرمایه گذاری موفق و پایدار در دنیای پویای رمزارزهاست.

نتیجه گیری

بازار ارزهای دیجیتال، با وجود پیچیدگی و وسعت بی کرانش، با استفاده از دسته بندی های منطقی و کاربردی قابل فهم تر و قابل مدیریت تر می شود. همانطور که در این مقاله به تفصیل بیان شد، شناخت دسته بندی های مختلف رمزارزها بر اساس ساختار بلاکچین (کوین و توکن)، کاربرد و ماهیت پروژه (استیبل کوین ها، توکن های کاربردی، حاکمیتی، میم کوین ها، NFTها و دسته های حوزه ای مانند DeFi، GameFi، AI، حریم خصوصی، صرافی و اوراکل ها) و ارزش بازار (Large Cap، Mid Cap، Small Cap) برای هر فعال در این عرصه حیاتی است.

این طبقه بندی ها ابزاری قدرتمند برای درک ساختار اکوسیستم کریپتو، ارزیابی دقیق پروژه ها، مدیریت مؤثر ریسک و تنوع بخشی هوشمندانه به سبد سرمایه گذاری فراهم می آورند. علاوه بر این، با رصد دسته بندی های نوین و در حال ظهور نظیر RWA، DePIN و LSDs، می توان همگام با نوآوری های بازار پیش رفت و فرصت های سرمایه گذاری آینده نگرانه را شناسایی کرد.

با این حال، لازم به تأکید است که بازار ارزهای دیجیتال همواره در حال پویایی و تکامل است و دسته بندی ها نیز ثابت نیستند. پروژه های جدید با کاربردهای نوین پیوسته در حال ظهور هستند که می توانند دسته بندی های جدیدی را تعریف کنند یا مرزهای دسته های موجود را جابجا سازند. بنابراین، برای موفقیت در این حوزه، مطالعه مداوم، تحقیق شخصی و به روزرسانی دانش در مورد روندهای نوین و پروژه های پیشرو، امری اجتناب ناپذیر است. در نهایت، با درک عمیق این دسته بندی ها، می توانید با اطمینان و آگاهی بیشتری در مسیر سرمایه گذاری و تحلیل بازار رمزارزها گام بردارید.