شکایت بابت چک برگشتی صیادی

هنگامی که یک فقره چک صیادی به دلیل عدم کفایت موجودی یا دلایل دیگر برگشت می خورد، دارنده آن با معضلی حقوقی مواجه می شود. در چنین شرایطی، قانونگذار مسیرهای متعددی را برای احقاق حق دارنده چک پیش بینی کرده است. این مقاله به بررسی جامع و تخصصی فرآیند شکایت بابت چک برگشتی صیادی می پردازد، تا خوانندگان با تمامی ابعاد حقوقی، کیفری و ثبتی این موضوع آشنا شوند.

چک صیادی به عنوان یک ابزار پرداخت معتبر و پرکاربرد در مبادلات مالی و تجاری، از اهمیت بالایی برخوردار است. با این حال، بروز مشکلات نظیر برگشت خوردن چک، می تواند چالش های جدی برای دارنده آن ایجاد کند. هدف از این راهنمای جامع، توانمندسازی تمامی اشخاص، اعم از افراد عادی، تجار و حتی حقوق دانان مبتدی، برای انتخاب و پیگیری مؤثرترین مسیر قانونی جهت وصول مطالبات خود از طریق چک برگشتی صیادی است.

چک صیادی چیست و چه تفاوتی با چک های قدیمی دارد؟

چک صیادی (سامانه یکپارچه صدور چک) با هدف افزایش اعتبار و امنیت در مبادلات چک، از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران راه اندازی شد. این سامانه تغییرات بنیادینی در نحوه صدور، انتقال و وصول چک ایجاد کرده است که آن را از چک های کاغذی قدیمی متمایز می سازد.

معرفی سامانه صیاد و ضرورت ثبت چک

سامانه صیاد بستری الکترونیکی است که تمامی مراحل صدور و انتقال چک های جدید از طریق آن انجام می شود. مهم ترین ویژگی این سامانه، ضرورت ثبت چک در آن است. هر فقره چک صیادی باید در زمان صدور توسط صادرکننده و در زمان انتقال توسط دارنده در سامانه ثبت شود. این امر، امکان رهگیری و استعلام وضعیت چک را فراهم کرده و از جعل یا سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری می کند.

ویژگی های منحصربه فرد چک صیادی

چک های صیادی دارای ویژگی های ظاهری و ماهوی خاصی هستند:

• رنگ بنفش یکپارچه در تمامی بانک ها.
• کد رهگیری ۱۶ رقمی که امکان استعلام آنلاین را فراهم می سازد.
• عدم قابلیت پشت نویسی ساده برای انتقال؛ انتقال چک صرفاً از طریق ثبت در سامانه صیاد توسط دارنده فعلی و تأیید گیرنده جدید امکان پذیر است.
• امکان استعلام اعتبار صادرکننده چک پیش از دریافت آن.

مزایای قانون جدید چک برای دارنده

قانون جدید چک و سامانه صیاد، مزایای قابل توجهی برای دارندگان چک برگشتی فراهم آورده است. از جمله این مزایا می توان به سهولت و تسریع در فرآیند اجرای حکم برای وصول وجه چک اشاره کرد که در ادامه به تفصیل توضیح داده خواهد شد. همچنین، کاهش آمار چک های بلامحل و افزایش ضمانت اجرایی چک ها، از اهداف اصلی این قانون بوده است.

دلایل اصلی برگشت خوردن چک صیادی

شناخت دلایل برگشت خوردن چک صیادی، اولین گام برای دارنده جهت انتخاب مسیر قانونی مناسب برای مطالبه وجه است. این دلایل عمدتاً به عدم کفایت موجودی یا اقدامات صادرکننده مربوط می شود:

• کسر موجودی یا فقدان موجودی: رایج ترین دلیل برگشت چک، کافی نبودن یا نداشتن موجودی در حساب صادرکننده در زمان ارائه چک به بانک است.
• دستور عدم پرداخت از سوی صادرکننده: صادرکننده ممکن است به دلایلی نظیر مفقود شدن، سرقت یا کلاهبرداری، دستور مسدودی یا عدم پرداخت چک را به بانک بدهد. این دستور باید با مراجعه به دادسرا و اخذ دستور قضایی همراه باشد.
• عدم تطابق امضا یا قلم خوردگی: عدم شباهت امضای مندرج روی چک با نمونه امضای صادرکننده در بانک، یا وجود هرگونه قلم خوردگی و خدشه در متن چک، می تواند منجر به برگشت خوردن آن شود.
• اشتباه در ثبت اطلاعات در سامانه صیاد: هرگونه مغایرت بین اطلاعات فیزیکی چک و اطلاعات ثبت شده در سامانه صیاد، می تواند مانع از وصول آن شود.
• اعلام فوت یا ورشکستگی صادرکننده: در صورت فوت یا ورشکستگی صادرکننده، فرآیند وصول وجه چک از طریق مجاری قانونی خاص (ترکه یا اداره تصفیه ورشکستگی) انجام می شود.

اولین گام پس از برگشت خوردن چک صیادی: دریافت گواهی عدم پرداخت

پس از آنکه دارنده چک صیادی برای وصول وجه به بانک مراجعه می کند و بانک از پرداخت آن امتناع می ورزد، دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک، نخستین و ضروری ترین اقدام قانونی محسوب می شود.

مراحل مراجعه به بانک و دریافت گواهی

دارنده چک باید در مهلت قانونی (که در ادامه به آن اشاره می شود) به بانک محال علیه (بانکی که چک بر روی آن صادر شده) مراجعه کرده و چک را برای وصول ارائه دهد. در صورت عدم پرداخت وجه، بانک مکلف است گواهی عدم پرداخت را صادر کند. این گواهی سندی رسمی است که نشان دهنده برگشت خوردن چک و دلیل آن (مانند کسر موجودی) می باشد.

اهمیت درج کد رهگیری صیادی در گواهی

طبق قانون جدید چک، بانک موظف است در گواهی عدم پرداخت، کد رهگیری ۱۶ رقمی چک صیادی را نیز درج نماید. این کد برای پیگیری های بعدی در مراجع قضایی و ثبتی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و هویت یکتای چک را تأیید می کند.

نکات کلیدی در مورد مهلت ۶ ماهه ارائه چک به بانک

برای اینکه چک صیادی قابلیت شکایت کیفری داشته باشد، دارنده باید ظرف مدت شش ماه از تاریخ صدور چک، آن را به بانک ارائه دهد و گواهی عدم پرداخت را دریافت کند. اگر این مهلت شش ماهه سپری شود، امکان شکایت کیفری از صادرکننده چک از بین می رود و دارنده فقط می تواند از طریق حقوقی یا ثبتی اقدام کند.

توضیح در مورد چک های ثبت نشده در سامانه صیاد

با اجرای قانون جدید چک، از اواخر سال ۱۳۹۹، تمامی چک های جدید باید در سامانه صیاد ثبت شوند. چک هایی که در این سامانه ثبت نشده باشند، اساساً قابلیت نقل و انتقال یا وصول از بانک را ندارند و بانک از پرداخت وجه یا صدور گواهی عدم پرداخت برای آن ها خودداری می کند. این محدودیت، عملاً امکان شکایت برای چک های صیادی ثبت نشده را بسیار دشوار می سازد و اهمیت ثبت صحیح چک را دوچندان می کند.

مسیرهای قانونی مطالبه وجه چک برگشتی صیادی: انتخاب بهترین روش

برای مطالبه وجه چک برگشتی صیادی، سه مسیر اصلی قانونی وجود دارد که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارند. انتخاب روش مناسب بستگی به شرایط خاص چک، مهلت های قانونی رعایت شده و هدف دارنده چک دارد.

معرفی سه روش اصلی و جامع

1. شکایت کیفری: این روش با هدف مجازات صادرکننده و نهایتاً وصول وجه چک دنبال می شود. جرم صدور چک بلامحل، جنبه عمومی داشته و مجازات هایی مانند حبس برای صادرکننده در پی دارد.
2. شکایت حقوقی: هدف از این روش، صرفاً مطالبه وجه چک و خسارات جانبی از جمله خسارت تأخیر تأدیه است. این روش در مواردی که امکان شکایت کیفری وجود ندارد، کاربرد پیدا می کند.
3. اقدام از طریق اجرای ثبت: این روش که برای چک های صیادی جدید (ثبت شده در سامانه) کارایی بیشتری دارد، مسیری سریع تر و غیر قضایی برای وصول مطالبات است که با صدور اجراییه از اداره ثبت آغاز می شود.

جدول مقایسه ای جامع مسیرهای شکایت چک برگشتی صیادی

برای درک بهتر تفاوت ها و انتخاب آگاهانه ترین مسیر، جدول مقایسه ای زیر ارائه می شود:

ویژگی	شکایت کیفری	شکایت حقوقی	اجرای ثبت
هدف اصلی	مجازات صادرکننده و وصول وجه	فقط وصول وجه و خسارات	وصول سریع تر وجه
مهلت اقدام	۶ ماه از تاریخ صدور (ارائه به بانک) + ۶ ماه از تاریخ گواهی عدم پرداخت (ثبت شکایت)	۱۰ سال از تاریخ صدور (محدودیت زمانی عمومی)	۱۰ سال از تاریخ صدور (محدودیت زمانی عمومی)
مجازات/نتیجه	حبس، ممنوعیت های بانکی، ممنوع الخروجی	صدور حکم به پرداخت وجه و خسارت تأخیر تأدیه	صدور اجراییه، توقیف اموال
سرعت	متوسط (نیاز به تحقیقات و دادرسی)	متوسط رو به کند (نیاز به دادرسی)	بالا (در صورت عدم اعتراض صادرکننده)
هزینه ها	هزینه دادرسی کیفری (معمولاً ثابت و کمتر از حقوقی)	هزینه دادرسی حقوقی (بر اساس مبلغ خواسته)	هزینه اجرایی (درصدی از مبلغ)
قابلیت اعتراض	بله (تجدیدنظر، دیوان عالی)	بله (تجدیدنظر، فرجام خواهی)	بله (با طرح دعوای ابطال اجراییه در دادگاه)
نیاز به اثبات سوء نیت	بله (وجود شرایط قانونی برای جرم)	خیر	خیر
مزایا	فشار بیشتر بر صادرکننده، مجازات کیفری	گسترده تر (شامل چک های قدیمی و غیرقابل شکایت کیفری)	سرعت بالا، بدون نیاز به دادرسی قضایی اولیه
معایب	محدودیت های قانونی و زمانی، عدم امکان برای همه چک ها	فشار کمتر، نیاز به طی مراحل طولانی تر قضایی	نیاز به ثبت چک در سامانه صیاد، عدم شمول مجازات

شکایت کیفری چک برگشتی صیادی (صفر تا صد)

شکایت کیفری از چک برگشتی صیادی، یکی از مؤثرترین روش ها برای وصول مطالبات است؛ چرا که جنبه مجازاتی برای صادرکننده در پی دارد. با این حال، این روش دارای شرایط و مهلت های قانونی خاصی است که عدم رعایت آن ها، موجب از دست رفتن حق شکایت کیفری می شود.

الف) شرایط لازم و مهلت های قانونی

1. مهلت ۶ ماهه از تاریخ صدور برای ارائه چک به بانک و دریافت گواهی: دارنده چک باید ظرف مدت شش ماه از تاریخ صدور چک، آن را به بانک محال علیه ارائه دهد و در صورت عدم پرداخت، گواهی عدم پرداخت را دریافت کند. این مهلت برای حفظ جنبه کیفری چک ضروری است.
2. مهلت ۶ ماهه دیگر از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت برای ثبت شکایت در دادسرا: پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده چک شش ماه دیگر فرصت دارد تا شکایت کیفری خود را در دادسرا ثبت نماید. انقضای این مهلت نیز موجب سقوط حق شکایت کیفری خواهد شد.
3. عدم قید شرط در متن چک: چک نباید مشروط به انجام عملی باشد. به عبارت دیگر، چک باید بی قید و شرط صادر شده باشد تا جنبه کیفری داشته باشد.
4. ثبت صحیح چک در سامانه صیاد: با توجه به قانون جدید، چک صیادی باید به صورت صحیح در سامانه صیاد ثبت شده باشد تا قابلیت پیگیری کیفری را داشته باشد.

ب) چک هایی که نمی توان از آن ها شکایت کیفری کرد

برخی از چک ها، حتی اگر برگشت بخورند، قابلیت پیگیری کیفری ندارند. شناخت این موارد برای دارنده چک حیاتی است:

• چک سفید امضا: در صورتی که ثابت شود چک در زمان صدور سفید امضا بوده و مبلغ یا تاریخ آن توسط دارنده تکمیل شده است، قابلیت شکایت کیفری ندارد.
• چک های مشروط: اگر پرداخت وجه چک منوط به تحقق یک شرط خاص باشد (مثلاً در صورتی که کار انجام شد پرداخت شود)، این چک ماهیت کیفری خود را از دست می دهد.
• چک های تضمینی: چکی که صرفاً برای تضمین انجام کاری صادر شده باشد و این موضوع در متن چک قید شده یا قابل اثبات باشد (برخلاف چک تضمین شده بانکی که توسط بانک صادر می شود)، قابلیت کیفری ندارد.
• چک های بدون تاریخ یا با تاریخ دستکاری شده: در صورت اثبات اینکه تاریخ چک در زمان صدور درج نشده و بعداً توسط دارنده اضافه شده یا دستکاری شده است، چک فاقد جنبه کیفری خواهد بود.
• چک های وعده دار (پس تاریخی یا مدت دار): اگر ثابت شود تاریخ صدور واقعی چک قبل از تاریخ مندرج در آن (تاریخ سررسید) بوده است، این چک ماهیت حقوقی پیدا کرده و قابلیت شکایت کیفری ندارد.
• چک های بابت معاملات نامشروع یا بهره ربوی: اگر منشأ صدور چک، یک معامله نامشروع یا بهره ربوی باشد، دارنده نمی تواند شکایت کیفری مطرح کند.
• چک هایی که مهلت های قانونی (۶+۶ ماه) آن ها منقضی شده باشد: همانطور که پیشتر ذکر شد، عدم رعایت مهلت های قانونی ۶ ماهه برای ارائه به بانک و ۶ ماهه برای ثبت شکایت، حق تعقیب کیفری را ساقط می کند.
• چک های صادر شده توسط اشخاص حقوقی: در برخی موارد خاص، مسئولیت کیفری متوجه مدیران یا امضاکنندگان چک های شرکت نمی شود و فقط شرکت مسئولیت حقوقی دارد.
• چک هایی که پس از برگشت خوردن، به دیگری ظهرنویسی یا منتقل شده باشند: انتقال چک پس از برگشت خوردن، معمولاً جنبه کیفری آن را از بین می برد و تنها آخرین دارنده می تواند از طریق حقوقی اقدام کند.
• چک های صادره از طرف موسسات مالی و اعتباری غیربانکی: چک هایی که توسط موسسات فاقد مجوز بانکی صادر می شوند، مشمول مقررات کیفری چک بلامحل نیستند.

ج) مراحل گام به گام شکایت کیفری

1. ثبت نام در سامانه ثنا: برای اطلاع از ابلاغیه های قضایی، دارنده چک باید ابتدا در سامانه ثنا (ابلاغ الکترونیک قضایی) ثبت نام کند.
2. تهیه مدارک: مدارک لازم شامل اصل و کپی چک برگشتی، گواهی عدم پرداخت بانک، و مدارک هویتی دارنده (کارت ملی، شناسنامه) است.
3. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و تنظیم شکواییه: دارنده چک با در دست داشتن مدارک فوق و اطلاعات صادرکننده، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و شکواییه را تنظیم و ثبت می کند.
4. ارجاع پرونده به دادسرا و تحقیقات مقدماتی: پس از ثبت شکواییه، پرونده به دادسرای صالح (معمولاً دادسرای محل بانک محال علیه) ارجاع می شود. دادسرا تحقیقات لازم را برای احراز جرم انجام می دهد.
5. صدور کیفرخواست: در صورت احراز وقوع جرم و کافی بودن دلایل، دادستان کیفرخواست صادر کرده و پرونده را به دادگاه کیفری ارسال می کند.
6. ارجاع به دادگاه کیفری و جلسات رسیدگی: پرونده در دادگاه کیفری مورد بررسی قرار می گیرد و جلسات دادرسی با حضور طرفین (یا وکلای آن ها) برگزار می شود.
7. صدور حکم بدوی: دادگاه پس از استماع اظهارات و بررسی مدارک، حکم بدوی را صادر می کند. این حکم قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر و در برخی موارد در دیوان عالی کشور است.

د) مجازات های صادرکننده چک برگشتی کیفری (طبق قانون جدید)

قانونگذار برای صادرکننده چک بلامحل، مجازات های کیفری و تبعی جدی در نظر گرفته است تا ضمانت اجرایی چک افزایش یابد:

• حبس: مجازات حبس بر اساس مبلغ چک متفاوت است. مثلاً برای مبالغ زیر ۱۰ میلیون تومان، حبس تا ۶ ماه؛ برای ۱۰ تا ۵۰ میلیون تومان، ۶ ماه تا یک سال؛ و برای مبالغ بالای ۵۰ میلیون تومان، یک تا دو سال حبس پیش بینی شده است.
• محرومیت از دریافت دسته چک و افتتاح حساب جدید: صادرکننده چک برگشتی از دریافت دسته چک جدید و افتتاح هرگونه حساب یا صدور کارت بانکی جدید محروم می شود.
• ممنوعیت از دریافت تسهیلات بانکی: شخص از دریافت هرگونه وام و تسهیلات از سیستم بانکی کشور محروم می شود.
• مسدودی حساب ها: تمامی حساب های صادرکننده نزد بانک ها و مؤسسات اعتباری مسدود می شود تا مبلغ چک برگشتی از آن ها برداشت شود.
• ممنوع الخروجی: در صورت عدم پرداخت وجه چک و در برخی مراحل، با درخواست دارنده، صادرکننده ممکن است ممنوع الخروج شود.

طبق قانون جدید چک، صادرکننده چک برگشتی با عواقب سنگینی از جمله مجازات حبس، محرومیت از خدمات بانکی و حتی مسدودی تمامی حساب های خود مواجه خواهد شد، که این امر بر اهمیت رعایت قوانین چک تأکید دارد.

شکایت حقوقی چک برگشتی صیادی (راهنمای کامل)

در بسیاری از موارد، به دلایل مختلفی نظیر انقضای مهلت های قانونی برای شکایت کیفری، چک فاقد جنبه کیفری است یا دارنده صرفاً به دنبال وصول وجه و خسارات جانبی است و قصد تعقیب کیفری صادرکننده را ندارد. در این شرایط، شکایت حقوقی بهترین مسیر برای مطالبه وجه چک برگشتی صیادی خواهد بود.

الف) شرایط و موارد استفاده

شکایت حقوقی برای مطالبه وجه چک برگشتی، دامنه وسیع تری نسبت به شکایت کیفری دارد و در موارد زیر کاربرد پیدا می کند:

• در صورتی که امکان شکایت کیفری وجود نداشته باشد (مثلاً انقضای مهلت های ۶+۶ ماهه یا وجود شروط در چک).
• هدف اصلی دارنده، صرفاً مطالبه اصل وجه چک و خسارات جانبی مانند خسارت تأخیر تأدیه باشد.
• دارنده چک قصد ورود به فرآیندهای پیچیده و زمان بر تعقیب کیفری و مجازات صادرکننده را نداشته باشد.

ب) مراحل گام به گام شکایت حقوقی

فرآیند شکایت حقوقی از چک برگشتی، به شرح زیر است:

1. دریافت گواهی عدم پرداخت: همانند شکایت کیفری، اولین قدم دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک محال علیه است.
2. ثبت نام در سامانه ثنا: برای اطلاع از ابلاغیه های دادگاه، ثبت نام در سامانه ثنا الزامی است.
3. تنظیم دادخواست مطالبه وجه: دارنده چک (یا وکیل او) باید دادخواستی رسمی تحت عنوان مطالبه وجه چک برگشتی و خسارت تأخیر تأدیه تنظیم کند. این دادخواست باید شامل مشخصات دقیق خواهان و خوانده، مشخصات چک، شرح ماوقع، میزان خواسته، دلایل و منضمات (گواهی عدم پرداخت، کپی چک) باشد.
4. ارائه مدارک: اصل و کپی چک برگشتی، گواهی عدم پرداخت، مدارک هویتی خواهان و هر مدرک دیگری که ادعای دارنده را اثبات کند، باید ضمیمه دادخواست شود.
5. مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و ثبت دادخواست: دادخواست به همراه مدارک از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه صالح ارجاع می شود.
6. ارجاع به دادگاه حقوقی: پرونده به یکی از شعب دادگاه حقوقی صالح (معمولاً محل اقامت خوانده یا محل انجام تعهد) ارجاع می گردد.
7. جلسات دادرسی و صدور حکم: دادگاه جلسات دادرسی را برگزار کرده و پس از استماع اظهارات طرفین و بررسی مدارک، حکم مقتضی را صادر می کند.
8. مراحل اجرای حکم: در صورت محکومیت صادرکننده چک به پرداخت وجه، دارنده می تواند از طریق اجرای احکام دادگستری برای توقیف اموال، مسدودی حساب ها، و نهایتاً وصول طلب خود اقدام کند.

ج) نحوه مطالبه خسارت تأخیر تأدیه و هزینه های دادرسی

یکی از مزایای شکایت حقوقی، امکان مطالبه خسارات جانبی علاوه بر اصل وجه چک است. دارنده می تواند در دادخواست خود، علاوه بر اصل مبلغ چک، موارد زیر را نیز مطالبه کند:

• خسارت تأخیر تأدیه: این خسارت از تاریخ سررسید چک تا زمان پرداخت کامل وجه، بر اساس نرخ تورم اعلامی توسط بانک مرکزی محاسبه و مطالبه می شود.
• هزینه های دادرسی: کلیه هزینه هایی که دارنده برای طرح و پیگیری دعوا متحمل شده (مانند هزینه ثبت دادخواست، حق الوکاله وکیل و …) قابل مطالبه از صادرکننده چک است.

وصول چک برگشتی صیادی از طریق اجرای ثبت (سریع ترین و نوین ترین راه)

با تصویب قانون جدید صدور چک، مسیر جدیدی برای وصول چک های برگشتی صیادی باز شد که می تواند بسیار سریع تر و کارآمدتر از روش های قضایی باشد. این روش از طریق ادارات اجرای ثبت اسناد و املاک پیگیری می شود.

الف) مزایای این روش

روش ثبتی، به ویژه برای چک های صیادی جدید، مزایای قابل توجهی دارد:

• سرعت بالاتر: این فرآیند معمولاً سریع تر از دادرسی های طولانی در دادگاه ها به نتیجه می رسد.
• عدم نیاز به اثبات بلامحل بودن در ابتدا: در این روش، نیاز به اثبات سوء نیت یا ورود به جزئیات پیچیده ماهوی دعوا در مرحله اولیه نیست.
• قدرت اجرایی بالا بدون مراجعه به دادگاه: پس از صدور اجراییه، می توان مستقیماً برای توقیف اموال و وصول مطالبات اقدام کرد.

ب) شرایط لازم و محدودیت ها

برای اقدام از طریق اجرای ثبت، شرایط زیر باید احراز شود:

• صرفاً برای چک های صیادی ثبت شده در سامانه: این روش منحصراً برای چک های صیادی است که بر اساس قانون جدید صادر و به صورت صحیح در سامانه صیاد ثبت و تأیید شده اند.
• داشتن گواهی عدم پرداخت: دارنده باید گواهی عدم پرداخت را از بانک محال علیه دریافت کرده باشد.

ج) مراحل اقدام از طریق اجرای ثبت

1. مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک: دارنده چک باید با در دست داشتن اصل چک، گواهی عدم پرداخت و مدارک هویتی خود، به اداره ثبت اسناد و املاک محل صدور گواهی عدم پرداخت مراجعه کند.
2. تنظیم درخواست صدور اجرائیه: در اداره ثبت، فرم درخواست صدور اجراییه را تکمیل و ارائه می کند.
3. ابلاغ اجرائیه به صادرکننده: اداره ثبت، اجراییه را به صادرکننده چک ابلاغ می کند و به او ۱۰ روز مهلت می دهد تا وجه چک را پرداخت کند یا ترتیبی برای پرداخت آن بدهد.
4. مراحل توقیف اموال و اجرای مفاد اجرائیه: در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، دارنده می تواند درخواست توقیف اموال صادرکننده را از اداره ثبت نماید. اداره ثبت می تواند دستور توقیف حساب های بانکی، اموال منقول و غیرمنقول صادرکننده را صادر و اقدامات اجرایی لازم را انجام دهد.

مدارک لازم برای انواع شکایت چک برگشتی صیادی

تهیه و ارائه مدارک کامل و دقیق، سنگ بنای موفقیت در هر یک از مسیرهای قانونی شکایت از چک برگشتی صیادی است. جدول زیر مدارک مشترک و اختصاصی برای هر سه روش را نشان می دهد:

مدارک	شکایت کیفری	شکایت حقوقی	اجرای ثبت
اصل چک برگشتی	بله	بله	بله
تصویر مصدق (کپی برابر اصل) چک	بله (برای ضمیمه به شکواییه)	بله (برای ضمیمه به دادخواست)	خیر (اصل چک در اجرای ثبت باقی می ماند)
گواهی عدم پرداخت بانک (همراه با کد رهگیری صیادی)	بله	بله	بله
مدارک هویتی دارنده چک (کارت ملی، شناسنامه)	بله	بله	بله
برگه های ثبت در سامانه ثنا	بله (برای ابلاغیه ها)	بله (برای ابلاغیه ها)	خیر (مربوط به مراحل قضایی است)
شکوائیه تنظیم شده	بله	خیر	خیر
دادخواست مطالبه وجه	خیر (فقط برای مطالبه وجه در کنار مجازات)	بله	خیر
وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)	بله	بله	بله
مستندات اثبات کننده طلب (مانند قرارداد، فاکتور)	اختیاری (برای تقویت پرونده)	اختیاری (برای تقویت پرونده)	اختیاری

نمونه متن دادخواست/شکواییه چک برگشتی صیادی

تنظیم صحیح شکواییه کیفری یا دادخواست حقوقی از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه یک نمونه کلی برای شکواییه کیفری و دادخواست حقوقی ارائه می شود. توجه داشته باشید که این نمونه ها صرفاً جهت آشنایی است و باید توسط متخصصین حقوقی تکمیل و شخصی سازی شوند.

نمونه شکواییه کیفری چک برگشتی صیادی

خواهان: (نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس)
خوانده: (نام و نام خانوادگی صادرکننده، کد ملی، آدرس)
عنوان شکایت: صدور چک بلامحل (برگشتی)

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب (محل بانک محال علیه)

با سلام و احترام،
به استحضار می رساند، اینجانب (نام خواهان) به موجب یک فقره چک به شماره سریال (شماره سریال چک) و کد رهگیری صیادی (کد رهگیری صیادی) به تاریخ (تاریخ صدور چک) عهده بانک (نام بانک) شعبه (نام شعبه) به مبلغ (مبلغ چک به عدد و حروف) ریال، از جناب آقای/خانم (نام صادرکننده) طلبکار می باشم.
متاسفانه، پس از مراجعه به بانک در تاریخ (تاریخ مراجعه به بانک)، چک مذکور به دلیل (دلیل برگشت خوردن، مثلاً کسر موجودی) برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت به شماره (شماره گواهی عدم پرداخت) در تاریخ (تاریخ صدور گواهی) صادر گردیده است.
نظر به اینکه کلیه شرایط قانونی جهت پیگیری کیفری فراهم می باشد و مهلت های مقرر رعایت شده است، بدین وسیله از صادرکننده محترم چک، جناب آقای/خانم (نام صادرکننده)، به اتهام صدور چک بلامحل تقاضای تعقیب کیفری و صدور حکم مجازات قانونی و نیز مطالبه وجه چک و خسارات قانونی وارده را دارم.

مدارک و مستندات:
۱. اصل و کپی چک برگشتی صیادی
۲. اصل و کپی گواهی عدم پرداخت بانک
۳. کپی کارت ملی و شناسنامه خواهان

با تشکر و تقدیم احترام
(امضا و تاریخ)

نمونه دادخواست حقوقی مطالبه وجه چک برگشتی صیادی

خواهان: (نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس)
خوانده: (نام و نام خانوادگی صادرکننده، کد ملی، آدرس)
خواسته: مطالبه مبلغ (مبلغ چک به عدد و حروف) ریال بابت اصل وجه یک فقره چک برگشتی صیادی و خسارت تأخیر تأدیه و کلیه خسارات دادرسی.

ریاست محترم دادگاه حقوقی (محل اقامت خوانده یا محل انجام تعهد)

با سلام و احترام،
به استحضار می رساند، اینجانب (نام خواهان) به موجب یک فقره چک به شماره سریال (شماره سریال چک) و کد رهگیری صیادی (کد رهگیری صیادی) به تاریخ (تاریخ صدور چک) عهده بانک (نام بانک) شعبه (نام شعبه) به مبلغ (مبلغ چک به عدد و حروف) ریال، از خوانده محترم جناب آقای/خانم (نام صادرکننده) طلبکار می باشم.
چک مذکور در تاریخ (تاریخ مراجعه به بانک) به بانک ارائه گردیده و به دلیل (دلیل برگشت خوردن) برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت به شماره (شماره گواهی عدم پرداخت) در تاریخ (تاریخ صدور گواهی) صادر گردیده است.
نظر به اینکه با وجود مراجعات مکرر و پیگیری های اینجانب، خوانده از پرداخت وجه چک امتناع ورزیده است، لذا با استناد به مدارک پیوست و مواد قانونی مربوطه، صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت اصل مبلغ چک به همراه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک تا یوم الادا و کلیه خسارات دادرسی را از محضر محترم دادگاه استدعا دارم.

مدارک و مستندات:
۱. اصل و کپی چک برگشتی صیادی
۲. اصل و کپی گواهی عدم پرداخت بانک
۳. کپی کارت ملی و شناسنامه خواهان

با تشکر و تقدیم احترام
(امضا و تاریخ)

مرجع رسیدگی به شکایت چک برگشتی صیادی

شناخت مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت چک برگشتی صیادی، بخش مهمی از فرآیند پیگیری قانونی است. این مرجع بسته به نوع شکایت (کیفری، حقوقی، ثبتی) متفاوت است:

• مرجع رسیدگی کیفری: دادسرا و دادگاه کیفری. صلاحیت محلی معمولاً با دادسرای محل استقرار شعبه بانکی است که گواهی عدم پرداخت را صادر کرده است.
• مرجع رسیدگی حقوقی: دادگاه حقوقی. صلاحیت محلی معمولاً بر اساس محل اقامت خوانده (صادرکننده چک) یا محل انجام تعهد (محل صدور یا پرداخت چک) تعیین می شود.
• مرجع رسیدگی ثبتی: اداره ثبت اسناد و املاک. صلاحیت محلی با اداره ثبت محل صدور گواهینامه عدم پرداخت یا محل تنظیم سند رسمی (در صورت وجود) است.

استعلام و پیگیری وضعیت چک برگشتی و پرونده شکایت

پس از طی مراحل اولیه شکایت، پیگیری وضعیت چک و پرونده در مراجع مربوطه برای دارنده اهمیت دارد. ابزارهای مختلفی برای این منظور وجود دارد:

• سامانه صیاد: این سامانه امکان استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک، سابقه چک های برگشتی او و اطلاعات مربوط به چک را پیش از دریافت آن فراهم می آورد. همچنین، می توان از طریق این سامانه وضعیت ثبت چک را پیگیری کرد.
• سامانه ثنا: برای پرونده های قضایی (کیفری و حقوقی)، سامانه ثنا مرجع اصلی برای پیگیری ابلاغیه های قضایی، مشاهده مراحل رسیدگی به پرونده، تاریخ جلسات دادرسی و احکام صادره است. تمامی ابلاغ ها به صورت الکترونیکی از طریق این سامانه انجام می شود.
• مراحل پیگیری حضوری: در کنار سامانه های الکترونیکی، امکان پیگیری حضوری در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا مراجع قضایی مربوطه نیز وجود دارد، هرچند که با توسعه خدمات الکترونیک، نیاز به آن کمتر شده است.

عواقب چک برگشتی صیادی برای صادرکننده

برگشت خوردن چک صیادی، نه تنها برای دارنده آن مشکل ساز است، بلکه برای صادرکننده نیز عواقب بسیار جدی و گسترده ای در پی دارد. این عواقب در قانون جدید چک تشدید شده اند تا از صدور چک بلامحل جلوگیری شود:

• بسته شدن تمامی حساب های بانکی و کارت های بانکی: به محض برگشت خوردن چک صیادی، تمامی حساب های بانکی و کارت های بانکی صادرکننده در تمامی بانک ها و مؤسسات اعتباری، تا زمان رفع سوء اثر از چک مسدود می شود.
• ممنوعیت از افتتاح هرگونه حساب یا دریافت دسته چک جدید: صادرکننده تا رفع کامل سوء اثر از چک برگشتی، نمی تواند حساب بانکی جدید باز کند یا دسته چک دیگری دریافت نماید.
• ممنوعیت از دریافت تسهیلات و تسهیلات بانکی: صادرکننده چک برگشتی از دریافت هرگونه وام، اعتبار و تسهیلات از سیستم بانکی کشور محروم خواهد شد.
• امکان صدور حکم جلب و حبس: در صورت شکایت کیفری، با طی مراحل قانونی و احراز جرم، حکم جلب و سپس مجازات حبس (بر اساس مبلغ چک) برای صادرکننده صادر می شود.
• ممنوع الخروجی: با درخواست دارنده و صدور دستور قضایی، صادرکننده چک برگشتی ممکن است ممنوع الخروج شود و نتواند از کشور خارج شود.
• سلب اعتبار در سامانه اعتبارسنجی بانکی: سابقه برگشت خوردن چک، در سامانه اعتبارسنجی بانکی شخص ثبت می شود که بر رتبه اعتباری او تأثیر منفی می گذارد و در آینده برای دریافت خدمات بانکی با مشکل مواجه خواهد شد.
• اجرای احکام قضایی: در صورت صدور حکم محکومیت از سوی دادگاه یا اجراییه از اداره ثبت، اموال منقول و غیرمنقول صادرکننده توقیف و از طریق مزایده به فروش می رسد تا وجه چک پرداخت شود.
• ثبت سابقه سوء در گزارش بانکی کشور: اطلاعات مربوط به چک برگشتی صادرکننده، به صورت دائم در سوابق بانکی او در بانک مرکزی ثبت می شود.

قانون جدید چک صیادی، با هدف افزایش اعتبار معاملات و کاهش تخلفات، عواقب سنگینی برای صادرکننده چک بلامحل در نظر گرفته است که شامل محرومیت گسترده از خدمات بانکی و پیگیری قضایی می باشد.

سوالات متداول

شکایت چک برگشتی صیادی چقدر طول می کشد؟

مدت زمان رسیدگی به شکایت چک برگشتی صیادی به عوامل متعددی از جمله نوع شکایت (کیفری، حقوقی، ثبتی)، حجم کاری مراجع قضایی یا ثبتی، پیچیدگی پرونده، همکاری یا عدم همکاری طرفین و امکان اعتراض به آرا بستگی دارد. به طور کلی، روش اجرای ثبت می تواند سریع تر باشد (معمولاً چند هفته تا چند ماه)، در حالی که شکایت کیفری و حقوقی ممکن است از چند ماه تا چند سال به طول بینجامد.

آیا می توان همزمان شکایت کیفری و حقوقی داشت؟

بله، دارنده چک می تواند به طور همزمان یا متوالی، هم شکایت کیفری و هم دعوای حقوقی مطرح کند. معمولاً ابتدا شکایت کیفری ثبت می شود تا فشار بیشتری بر صادرکننده وارد آید. در کنار آن، در دادسرا می توان دادخواست مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم (همان مبلغ چک و خسارات) را نیز مطرح کرد. اگر شکایت کیفری به نتیجه نرسید یا جنبه کیفری چک از بین رفت، دارنده می تواند مجدداً با دادخواست حقوقی، مطالبه وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه را پیگیری کند.

آیا برای شکایت چک برگشتی صیادی حتماً به وکیل نیاز است؟

اگرچه طرح شکایت چک برگشتی صیادی بدون وکیل نیز امکان پذیر است، اما با توجه به پیچیدگی های حقوقی، مهلت های قانونی دقیق، و نیاز به تنظیم صحیح شکواییه یا دادخواست، حضور وکیل متخصص توصیه می شود. یک وکیل مجرب می تواند با دانش و تجربه خود، بهترین مسیر را انتخاب، از تضییع حقوق دارنده جلوگیری و فرآیند پیگیری را تسریع بخشد.

هزینه شکایت چک برگشتی چقدر است؟

هزینه های شکایت چک برگشتی شامل موارد زیر است:

• هزینه دادرسی: در شکایت کیفری، هزینه دادرسی معمولاً مبلغی ثابت و نسبتاً پایین تر است. در شکایت حقوقی، هزینه دادرسی بر اساس درصدی از مبلغ خواسته محاسبه می شود و ممکن است قابل توجه باشد.
• هزینه اجرایی (برای اجرای ثبت): این هزینه نیز درصدی از مبلغ چک است.
• حق الوکاله وکیل: در صورت استفاده از وکیل، حق الوکاله بر اساس تعرفه های قانونی یا توافق با وکیل تعیین می شود.
• هزینه های جانبی: شامل هزینه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، کارشناسی، و …

تمامی این هزینه ها در صورت محکومیت صادرکننده، قابل مطالبه از او خواهد بود.

اگر صادرکننده فوت کند یا ورشکست شود، تکلیف چیست؟

در صورت فوت صادرکننده، مطالبه وجه چک از ورثه متوفی انجام می شود. شکایت کیفری با فوت صادرکننده ساقط می گردد، اما دارنده می تواند از طریق حقوقی علیه ورثه (به میزان ترکه متوفی) اقدام کند. در صورت ورشکستگی صادرکننده، دارنده چک باید مطالبات خود را از طریق اداره تصفیه امور ورشکستگی یا دادگاه مربوطه پیگیری کند و شکایت کیفری نیز منتفی خواهد شد.

چگونه می توان سوء اثر چک برگشتی صیادی را رفع کرد؟ (برای صادرکننده)

صادرکننده چک برای رفع سوء اثر از چک برگشتی خود باید یکی از اقدامات زیر را انجام دهد:

1. واریز وجه چک به حساب مسدودی و ارائه درخواست به بانک.
2. ارائه لاشه چک به بانک.
3. ارائه رضایت نامه رسمی دارنده چک (مثلاً از طریق دفاتر اسناد رسمی یا دادگاه).
4. واریز مبلغ چک به حساب سپرده واریز وجوه دادگستری یا ثبت و ارائه گواهی آن به بانک.
5. صدور حکم قضایی مبنی بر برائت صادرکننده یا بی اعتباری چک.

پس از انجام یکی از این اقدامات و تأیید بانک یا مرجع مربوطه، اطلاعات چک برگشتی از سامانه بانک مرکزی حذف و سوء اثر رفع خواهد شد.

نتیجه گیری

شکایت بابت چک برگشتی صیادی، فرآیندی حقوقی است که نیازمند آگاهی دقیق از قوانین و مهلت های مربوطه است. انتخاب مسیر صحیح از میان گزینه های کیفری، حقوقی و ثبتی، می تواند در سرعت و موفقیت وصول مطالبات تأثیر بسزایی داشته باشد. از این رو، دارنده چک باید با در نظر گرفتن شرایط خاص چک و هدف خود، بهترین راهکار را انتخاب و پیگیری نماید.

توصیه می شود در صورت مواجهه با چک برگشتی صیادی، در اسرع وقت با یک وکیل متخصص مشورت کنید تا با راهنمایی های حقوقی دقیق، از تضییع حقوق خود جلوگیری کرده و با اطمینان خاطر بیشتری برای احقاق حق اقدام نمایید. شناخت ابعاد قانونی این حوزه، کلید موفقیت در وصول مطالبات و حفظ منافع مالی است.

برای مشاوره تخصصی و وکالت در پرونده های چک برگشتی صیادی، با کارشناسان حقوقی ما تماس بگیرید.