شکواییه ضرب و جرح همسر

شکواییه ضرب و جرح همسر، سند حقوقی حیاتی است که به قربانیان خشونت خانگی، به ویژه ضرب و جرح فیزیکی توسط همسر، امکان می دهد تا حق خود را مطالبه کرده و فرآیند قانونی مجازات عامل خشونت را آغاز کنند. این اقدام، نه تنها گامی مهم برای احقاق حقوق فردی است، بلکه می تواند نقش بازدارنده ای در تکرار خشونت ایفا کند. در جامعه ای که حفظ کرامت انسانی و امنیت فردی از اصول اساسی است، آگاهی از نحوه تنظیم و پیگیری چنین شکواییه ای، ابزاری قدرتمند برای پایان دادن به چرخه خشونت محسوب می شود.

این مقاله راهنمایی جامع و گام به گام برای تمامی افرادی است که در چنین شرایطی قرار گرفته اند یا قصد کمک به فردی آسیب دیده را دارند. هدف از این محتوا، ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی است تا قربانیان بتوانند با آگاهی کامل، مسیر قانونی را طی کرده و حقوق خود را احقاق نمایند. ما به ابعاد حقوقی و کیفری ضرب و جرح، اقدامات فوری پیش از شکایت، راهنمای تنظیم دقیق شکواییه، مراحل پیگیری پس از ثبت و مدارک لازم خواهیم پرداخت.

ضرب و جرح همسر در قانون ایران: جنبه های حقوقی و کیفری

موضوع ضرب و جرح همسر، در نظام حقوقی ایران تحت عنوان خشونت خانگی و بزهکاری، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و قانون گذار برای آن ضمانت اجراهای مشخصی پیش بینی کرده است. درک دقیق اصطلاحات و مواد قانونی مرتبط، نخستین گام برای پیگیری مؤثر این نوع شکایات است.

تعریف قانونی ضرب و جرح و تفاوت آن ها

در اصطلاح حقوقی، ضرب به هرگونه صدمه ای اطلاق می شود که بدون ایجاد بریدگی یا پاره شدگی در پوست، موجب آسیب دیدگی جسمانی گردد. این آسیب ها می توانند شامل کبودی، کوفتگی، سرخی، تورم و پیچ خوردگی باشند که معمولاً با چشم غیرمسلح قابل مشاهده اند. در مقابل، جرح به صدماتی گفته می شود که همراه با ایجاد بریدگی، پارگی، شکستگی، از بین رفتن عضو یا نقص عضو باشند و عمق بیشتری نسبت به ضرب دارند. به عبارت دیگر، جرح به معنای ورود آسیب به بافت های عمقی تر بدن است که اغلب خونریزی و یا شکستگی استخوان را در پی دارد.

تفاوت اصلی این دو در عمق و ماهیت آسیب است؛ ضرب عمدتاً آسیب های سطحی را در بر می گیرد، در حالی که جرح به صدمات عمیق تر و بعضاً جبران ناپذیر اشاره دارد. هر دو مورد، در صورت عمدی بودن، قابل پیگیری کیفری هستند و مجازات های خاص خود را دارند.

اهمیت عمدی بودن عمل و نحوه اثبات آن

یکی از ارکان اساسی برای تحقق جرم ضرب و جرح در قانون، عمدی بودن فعل است. به این معنی که فاعل (در اینجا همسر) قصد و نیت ایراد صدمه را داشته باشد. اثبات عمد، نقش تعیین کننده ای در نوع مجازات و شدت آن ایفا می کند. راه های اثبات عمد می تواند شامل موارد زیر باشد:

• اظهارات و اقاریر صریح متهم
• شهادت شهود مبنی بر قصد متهم
• قرائن و امارات موجود در صحنه جرم (مانند استفاده از ابزار خاص، نوع ضربات)
• سابقه خشونت و تکرار رفتار مشابه از سوی متهم
• گواهی پزشکی قانونی که نشان دهنده نوع و شدت ضربات باشد که با قصد قبلی مطابقت دارد.

در صورتی که عمد اثبات نشود و ضرب و جرح به صورت غیرعمدی رخ داده باشد، باز هم ممکن است دیه یا ارش به قربانی تعلق گیرد، اما مجازات حبس یا تبعید که در موارد عمدی پیش بینی شده، اعمال نخواهد شد.

استناد به ماده 614 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) و سایر مواد مرتبط

در قانون مجازات اسلامی، ضرب و جرح عمدی تحت مواد مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. ماده 614 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) به طور خاص به این موضوع می پردازد و مقرر می دارد: هر کس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضو یا مرض دائمی یا از دست دادن منفعت یا نقص یکی از حواس یا از بین رفتن عقل مجنی علیه گردد در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت جامعه گردد یا بیم تجری مرتکب یا دیگران برود به حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی علیه مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می گردد.

علاوه بر این ماده، مواد دیگری نیز در خصوص تعیین دیه و ارش (موضوع کتاب چهارم قانون مجازات اسلامی) و همچنین در خصوص مواردی که ضرب و جرح منجر به مرگ یا آسیب های شدیدتر شود، وجود دارد که در پرونده های مختلف قابل استناد هستند.

عواقب قانونی برای ضارب: مجازات حبس، دیه، ارش، تبعید

عواقب قانونی برای همسری که اقدام به ضرب و جرح عمدی می کند، می تواند چندوجهی باشد:

• مجازات حبس: طبق ماده 614 و سایر مواد مشابه، در صورت اثبات عمد و شرایط مقرر قانونی، ممکن است مجرم به حبس محکوم شود.
• دیه: دیه مبلغی است که برای جبران خسارات وارده به اعضا و جوارح بدن تعیین می شود و میزان آن در شرع و قانون مشخص شده است. در صورت درخواست شاکی، ضارب ملزم به پرداخت دیه خواهد بود.
• ارش: در مواردی که میزان دیه در قانون مشخص نشده باشد (مانند کبودی های متعدد یا آسیب هایی که در جدول دیات ذکر نشده اند)، دادگاه با نظر کارشناس پزشکی قانونی، مبلغی را به عنوان ارش تعیین می کند.
• تبعید: در موارد خاص و با تشخیص قاضی، ممکن است حکم به تبعید نیز صادر شود، به ویژه اگر عمل ارتکابی منجر به اخلال در نظم عمومی یا تجری مرتکب گردد.

تفاوت دعاوی حقوقی (مطالبه دیه) و کیفری (مجازات ضارب)

پرونده های ضرب و جرح دو جنبه مجزا دارند که می توانند به صورت همزمان یا جداگانه پیگیری شوند:

1. جنبه کیفری: این جنبه مربوط به مجازات مرتکب جرم است و هدف آن تنبیه ضارب و جلوگیری از تکرار جرم در جامعه است. شکایت کیفری منجر به صدور حکم حبس، شلاق یا سایر مجازات های تعزیری می شود. حتی اگر قربانی از شکایت خود در خصوص جنبه کیفری صرف نظر کند، دادگاه می تواند به دلیل جنبه عمومی جرم، به آن رسیدگی کند.
2. جنبه حقوقی: این جنبه مربوط به جبران خسارات وارده به قربانی است. در این بخش، شاکی (قربانی) می تواند با ارائه مدارک پزشکی قانونی، مطالبه دیه یا ارش نماید. این مطالبه کاملاً جنبه شخصی دارد و با انصراف شاکی، پرونده حقوقی مختومه خواهد شد.

اغلب، هر دو جنبه به صورت همزمان در یک پرونده قضایی پیگیری می شوند تا هم مجازات مرتکب و هم جبران خسارت قربانی محقق گردد.

قبل از تنظیم شکواییه: اقدامات حیاتی و فوری

مواجهه با ضرب و جرح توسط همسر، تجربه ای دردناک و اغلب شوک آور است. در چنین شرایطی، علاوه بر حفظ سلامت روانی و جسمانی، اقدامات فوری و حیاتی برای جمع آوری مستندات و تقویت پرونده حقوقی شما ضروری است. تعلل در این مرحله می تواند روند پیگیری قضایی را با چالش مواجه سازد.

اولویت اول: حفظ سلامت و امنیت

در لحظات اولیه پس از وقوع حادثه، اولین و مهم ترین گام، حفظ سلامت و امنیت جانی و جسمانی شماست. اگر جراحات شدید است، بلافاصله با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید یا از اطرافیان خود بخواهید این کار را انجام دهند. مراجعه به بیمارستان یا کلینیک پزشکی معتمد، نه تنها برای درمان ضروری است، بلکه مستندات اولیه پزشکی را نیز فراهم می آورد که در مراحل بعدی بسیار حیاتی خواهد بود. در صورت وجود تهدیدهای جانی، حتماً به مکانی امن نقل مکان کرده و در صورت نیاز با پلیس (۱۱۰) تماس بگیرید تا امنیت شما تضمین شود.

مدارک اولیه و حیاتی

پس از اطمینان از امنیت نسبی، شروع به جمع آوری مدارک کنید. این مدارک، پایه های پرونده شما را تشکیل می دهند:

• عکس برداری و فیلم برداری از جراحات (بدون دستکاری): در اسرع وقت و قبل از اینکه آثار ضرب و جرح محو شوند، از تمام زوایا عکس و فیلم باکیفیت تهیه کنید. مطمئن شوید که تاریخ و زمان ثبت در عکس ها یا فیلم ها قابل تشخیص باشد (برخی گوشی ها این قابلیت را دارند). از دستکاری یا پنهان کردن جراحات خودداری کنید.
• ثبت زمان، مکان و جزئیات حادثه: در یک دفترچه یا یادداشت الکترونیکی، تمام جزئیات مربوط به حادثه را دقیقاً یادداشت کنید: تاریخ، ساعت، مکان دقیق (آدرس منزل، اتاق خاص)، نحوه وقوع ضرب و جرح، ابزارهای استفاده شده (اگر وجود داشته)، و کلمات تهدیدآمیز یا توهین آمیز که بر زبان آورده شده است. این جزئیات، در مراحل بازجویی و دادگاه بسیار مهم خواهند بود.
• یادداشت برداری از اسامی و مشخصات شهود احتمالی: اگر در زمان وقوع حادثه یا بلافاصله پس از آن، افرادی شاهد ماجرا بوده اند (همسایگان، دوستان، اعضای خانواده)، نام، نام خانوادگی، شماره تماس و آدرس آن ها را یادداشت کنید. شهادت شهود یکی از قوی ترین دلایل اثبات جرم است.

مدارک لازم برای شکایت ضرب و جرح: این مدارک، ستون فقرات پرونده شما را تشکیل می دهند. علاوه بر موارد فوق، آماده سازی شناسنامه، کارت ملی، سند ازدواج و هرگونه مدرک دال بر سابقه خشونت (مانند پیامک های تهدیدآمیز، گزارش های قبلی پلیس) نیز ضروری است.

نقش پزشکی قانونی: لزوم مراجعه سریع و اخذ گواهی رسمی

مراجعه به پزشکی قانونی یکی از حیاتی ترین اقدامات پس از ضرب و جرح است و گواهی پزشکی قانونی، معتبرترین و قوی ترین مدرک در پرونده شما خواهد بود. بلافاصله پس از حادثه و در اولین فرصت ممکن (ترجیحاً در همان روز یا حداکثر تا ۲۴ ساعت)، با مراجعه به دادسرا یا کلانتری و اخذ معرفی نامه، به پزشکی قانونی مراجعه کنید. در آنجا، تمامی جراحات شما توسط پزشک متخصص معاینه و در یک گزارش رسمی ثبت می شود. این گزارش شامل نوع، شدت، محل و قدمت جراحات خواهد بود.

گواهی پزشکی قانونی، سندی غیرقابل انکار برای اثبات وقوع ضرب و جرح و میزان آسیب های وارده است. عدم مراجعه به موقع و فقدان این گواهی، می تواند شانس احقاق حق شما را به شدت کاهش دهد.

حتی اگر جراحات ظاهری شدید نباشند، باز هم مراجعه به پزشکی قانونی الزامی است، چرا که کبودی ها و ضربات داخلی ممکن است در آینده مشکلات جدی تری ایجاد کنند. این گواهی اساس تعیین دیه یا ارش نیز هست.

مشاوره با وکیل یا مشاور حقوقی پیش از هر اقدام

با وجود اینکه مراجعه به وکیل در تمامی مراحل اجباری نیست، اما مشاوره با وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در امور خانواده و کیفری، به شدت توصیه می شود. یک وکیل می تواند شما را در جمع آوری مدارک، تنظیم شکواییه، انتخاب بهترین مسیر قانونی و دفاع از حقوق شما در دادگاه راهنمایی کند. آن ها با قوانین و رویه های قضایی آشنایی کامل دارند و می توانند از تضییع حقوق شما جلوگیری کنند. این اقدام، به شما اطمینان خاطر بیشتری در طول فرآیند قضایی خواهد داد.

راهنمای گام به گام تنظیم شکواییه ضرب و جرح همسر

تنظیم یک شکواییه دقیق و مستند، از ارکان اصلی موفقیت در پیگیری قانونی ضرب و جرح همسر است. در این بخش، به تفصیل نحوه نگارش و اجزای یک شکواییه استاندارد را بررسی می کنیم.

۱- عنوان شکواییه

عنوان شکواییه باید صریح، روشن و حاوی کلمات کلیدی اصلی باشد. این عنوان به دادسرا کمک می کند تا ماهیت شکایت را بلافاصله درک کند. برای مثال:

عنوان: شکواییه ایراد ضرب و جرح عمدی توسط همسر

۲- مشخصات شاکی (خواهان)

در این بخش، اطلاعات کامل شما به عنوان شاکی باید درج شود:

• نام و نام خانوادگی
• نام پدر
• کد ملی
• تاریخ تولد
• شغل
• آدرس دقیق پستی و کد پستی
• شماره تماس (ترجیحاً شماره ای که به سامانه ثنا متصل است)

۳- مشخصات مشتکی عنه (خوانده)

اطلاعات کامل همسر شما به عنوان مشتکی عنه (کسی که از او شکایت می شود) باید ثبت شود:

• نام و نام خانوادگی
• نام پدر
• کد ملی
• آدرس دقیق پستی و کد پستی (اگر جدا زندگی می کنید، آدرس فعلی او)
• نسبت با شاکی (همسر)

در صورت عدم اطلاع از برخی مشخصات مانند کد ملی یا آدرس دقیق، می توانید در قسمت شرح ماوقع توضیح دهید و تقاضای استعلام از مراجع ذی ربط را مطرح کنید.

۴- موضوع شکایت

موضوع شکایت باید به وضوح و با استناد به ماده قانونی مربوطه ذکر شود. برای مثال:

موضوع شکایت: ایراد ضرب و جرح عمدی (مطابق ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات) و مطالبه دیه و ارش بابت صدمات جسمانی وارده.

۵- شرح ماوقع

این بخش قلب شکواییه شماست و باید به صورت دقیق، صادقانه و بدون هیجان زدگی نگاشته شود. تمرکز بر حقایق و جزئیات است:

• بیان دقیق رویداد: تاریخ، ساعت تقریبی و مکان دقیق وقوع جرم را مشخص کنید. سپس، چگونگی وقوع ضرب و جرح را شرح دهید؛ مثلاً در تاریخ [روز/ماه/سال] در ساعت [ساعت] در منزل مشترک واقع در [آدرس کامل]، همسرم [نام مشتکی عنه] به دلیل [ذکر دلیل یا بهانه او] اقدام به ضرب و جرح اینجانب نمود.
• توضیح جزئیات جراحات وارده: به تفصیل صدمات جسمانی که به شما وارد شده است را بیان کنید؛ مثلاً مشتکی عنه با [ذکر وسیله یا شیء مورد استفاده مانند مشت، لگد، چوب] به [ذکر اعضای بدن مانند صورت، بازو، پهلو] من ضربه وارد کرد که منجر به [کبودی، شکستگی بینی، پارگی لب، ورم] شد.
• ذکر سابقه خشونت (در صورت وجود): اگر همسر شما سابقه رفتارهای خشونت آمیز و ضرب و جرح قبلی داشته است، این موضوع را به اختصار ذکر کنید تا نشان دهنده استمرار و قصد مجرمانه باشد؛ مثلاً متاسفانه این اولین بار نیست که همسرم اقدام به چنین عملی می کند و پیش از این نیز در موارد متعدد، بنده را مورد ضرب و شتم قرار داده که به دلیل [حفظ آبرو، مصلحت فرزندان] از پیگیری قانونی صرف نظر کرده بودم. این بخش می تواند به اثبات بیم تجری مرتکب کمک کند که در ماده 614 ق.م.ا به آن اشاره شده است.

۶- دلایل و مستندات

برای اثبات ادعاهای خود، باید مستندات کافی را ارائه دهید:

• گواهی پزشکی قانونی: مهمترین مدرک است. شماره و تاریخ گواهی را ذکر کنید.
• شهادت شهود: اگر شهودی دارید، نام، نام خانوادگی، آدرس و شماره تماس آن ها را ذکر کنید و آمادگی آن ها را برای شهادت اعلام نمایید.
• استشهادیه محلی: در صورت عدم وجود شهود مستقیم، می توانید از همسایگان یا افراد مطلع محلی که از سابقه خشونت یا آثار آن مطلع بوده اند، استشهادیه تهیه کنید.
• عکس و فیلم: به وجود عکس ها و فیلم های گرفته شده از جراحات و صحنه حادثه اشاره کنید و آن ها را ضمیمه شکواییه نمایید.
• سایر مدارک: هرگونه مدرک دیگر مانند گزارش پلیس در صورت تماس قبلی، پیامک های تهدیدآمیز یا اعتراف نامه (اگر وجود دارد) را ضمیمه کنید.

۷- خواسته

در این بخش، به طور واضح و مشخص از دادگاه چه می خواهید:

• تعقیب و مجازات مشتکی عنه: با توجه به وقوع جرم ضرب و جرح عمدی، تقاضای تعقیب کیفری و مجازات مشتکی عنه مطابق با قوانین جاری، خصوصاً ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی را دارم.
• مطالبه دیه یا ارش: همچنین با توجه به صدمات جسمانی وارده و گزارش پزشکی قانونی، مطالبه دیه و ارش بابت خسارات وارده را می نمایم.
• تقاضای صدور قرار تامین خواسته: در صورتی که نگران از دست دادن اموال همسر (برای پرداخت دیه) هستید، می توانید تقاضای صدور قرار تامین خواسته را مطرح کنید تا اموال او تا زمان صدور حکم توقیف شود. این امر معمولاً با پرداخت خسارت احتمالی توسط شاکی همراه است.

۸- استناد قانونی

به مواد قانونی که مستند شکایت شماست، اشاره کنید. مهمترین آن ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) است. همچنین می توانید به مواد مربوط به دیات در کتاب چهارم قانون مجازات اسلامی نیز استناد کنید.

۹- امضا و تاریخ

در پایان شکواییه، تاریخ تنظیم و امضای خود را درج کنید.

نکات کلیدی در نگارش شکواییه

• وضوح و اختصار: مطالب را واضح، بدون ابهام و در عین حال مختصر بیان کنید.
• دوری از کلمات احساسی: از به کار بردن جملات احساسی، توهین یا اتهامات بدون مدرک خودداری کنید. تمرکز بر حقایق و رویدادهای قابل اثبات باشد.
• تمرکز بر حقایق: تنها واقعیات و آنچه رخ داده است را بیان کنید. از گمانه زنی یا افزودن جزئیات غیرضروری پرهیز کنید.
• رعایت ادب و احترام: لحن شکواییه باید رسمی و محترمانه باشد.

نمونه کامل شکواییه ضرب و جرح همسر

در ادامه، یک نمونه استاندارد از شکواییه ضرب و جرح همسر ارائه شده است که می توانید با تکمیل اطلاعات مربوط به خودتان و جزئیات حادثه، از آن بهره برداری کنید. توجه داشته باشید که این نمونه صرفاً یک الگو است و بسته به جزئیات پرونده شما ممکن است نیاز به تغییراتی داشته باشد. توصیه می شود برای اطمینان بیشتر، با یک وکیل مشورت نمایید.

باسمه تعالی

سرپرست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

موضوع: شکواییه ایراد ضرب و جرح عمدی و مطالبه دیه و ارش

مشخصات شاکی:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شاکی]

نام پدر: [نام پدر شاکی]

کد ملی: [کد ملی شاکی]

آدرس: [آدرس کامل پستی به همراه کد پستی]

شماره تماس: [شماره تلفن همراه یا ثابت]

مشخصات مشتکی عنه:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه]

نام پدر: [نام پدر مشتکی عنه]

کد ملی: [کد ملی مشتکی عنه]

آدرس: [آدرس کامل پستی به همراه کد پستی]

نسبت با شاکی: همسر

موضوع شکایت: ایراد ضرب و جرح عمدی توسط همسر و مطالبه دیه و ارش بابت صدمات وارده با استناد به ماده 614 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) و مواد مربوط به دیات.

شرح ماوقع:

با احترام به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی]، طبق عقدنامه رسمی شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه] تنظیمی در دفترخانه شماره [شماره دفترخانه] شهرستان [نام شهرستان] به عقد دائم مشتکی عنه آقای [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه] درآمده ام. حاصل زندگی مشترک [تعداد] فرزند [دختر/پسر] می باشد.

متاسفانه در تاریخ [تاریخ دقیق وقوع حادثه]، در حدود ساعت [ساعت دقیق یا تقریبی] در [مکان دقیق وقوع حادثه، مثلاً منزل مشترک واقع در آدرس: …]، مشتکی عنه بدون هیچ گونه دلیل موجهی و با سوءنیت قبلی، اقدام به ایراد ضرب و جرح عمدی نسبت به اینجانب نمود. ایشان با [ذکر نحوه ضرب و جرح، مثلاً مشت و لگد یا استفاده از وسیله خاص] به [ذکر اعضای آسیب دیده، مثلاً سر، صورت، بازوها، پهلو] بنده حمله ور شده و صدمات جسمانی متعددی به اینجانب وارد آوردند.

جراحات وارده شامل [ذکر دقیق جراحات مشاهده شده، مثلاً کبودی شدید در ناحیه چشم راست، شکستگی بینی، پارگی لب بالا، ورم در ناحیه سر و پهلوی چپ] می باشد که پس از حادثه جهت بررسی و ثبت در تاریخ [تاریخ مراجعه به پزشکی قانونی] به سازمان پزشکی قانونی مراجعه و گواهی مربوطه به شماره [شماره گواهی پزشکی قانونی] صادر گردیده است. [در صورت وجود سابقه خشونت، اضافه کنید: لازم به ذکر است که این اولین بار نیست که همسرم اقدام به چنین رفتاری می کند و پیش از این نیز بارها به بهانه های واهی اینجانب را مورد ضرب و شتم قرار داده است که متاسفانه به دلیل حفظ کیان خانواده و مصلحت فرزندان از پیگیری قانونی صرف نظر نموده بودم. اما تکرار و شدت یافتن این رفتارها ادامه زندگی مشترک را غیرممکن ساخته است.]

دلایل و مستندات:

1. عقدنامه رسمی شماره [شماره عقدنامه]
2. گواهی پزشکی قانونی به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی]
3. شهادت شهود [نام و نام خانوادگی شاهد ۱، آدرس و شماره تماس] و [نام و نام خانوادگی شاهد ۲، آدرس و شماره تماس] (در صورت وجود)
4. استشهادیه محلی پیوست شکواییه (در صورت وجود)
5. تصاویر و فیلم های موجود از جراحات و صحنه حادثه (پیوست شکواییه)
6. [سایر مدارک، مانند پیامک های تهدیدآمیز یا گزارشات قبلی پلیس]

خواسته:

لذا با توجه به ادله و مستندات ارائه شده و وقوع بزه ضرب و جرح عمدی، از محضر محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان] موارد ذیل را استدعا دارم:

1. صدور دستور مقتضی جهت تعقیب کیفری و مجازات مشتکی عنه مطابق با ماده 614 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) و سایر مواد قانونی مربوطه.
2. محکومیت مشتکی عنه به پرداخت دیه و ارش کامل بابت کلیه صدمات جسمانی وارده، بر اساس نظریه کارشناسی پزشکی قانونی.
3. صدور قرار تامین خواسته و اجرای فوری آن پیش از ابلاغ (در صورت نیاز و با ارائه خسارت احتمالی)، جهت توقیف اموال مشتکی عنه به میزان دیه و ارش مقرر.

با تشکر و تجدید احترام،

نام و نام خانوادگی شاکی:

امضاء:

تاریخ: [روز/ماه/سال]

مراحل پیگیری شکایت پس از ثبت شکواییه

پس از تنظیم و ارائه شکواییه ضرب و جرح همسر، فرآیند قانونی آغاز می شود که شامل چندین مرحله است. آگاهی از این مراحل به شما کمک می کند تا با آمادگی کامل، پرونده خود را پیگیری کنید.

۱- ارائه شکواییه به دادسرای عمومی و انقلاب

اولین گام پس از تنظیم شکواییه، ارائه آن به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم است. این اقدام می تواند به دو صورت انجام شود:

• حضوری: با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی و سپس ثبت شکواییه.
• آنلاین از طریق سامانه ثنا: در صورت داشتن حساب کاربری در سامانه ثنا، می توانید شکواییه را به صورت الکترونیکی ثبت و ارسال کنید. این روش سریع تر و راحت تر است.

پس از ثبت، شکواییه به یکی از شعب بازپرسی یا دادیاری دادسرا ارجاع داده می شود.

۲- ارجاع به کلانتری یا ضابطین قضایی برای تحقیقات اولیه

بازپرس یا دادیار مربوطه، پرونده را جهت انجام تحقیقات اولیه به کلانتری محل وقوع جرم یا سایر ضابطین قضایی (مانند پلیس آگاهی) ارجاع می دهد. در این مرحله، ضابطین اقدام به جمع آوری اطلاعات اولیه، بازدید از صحنه (در صورت نیاز) و ثبت اظهارات شما و در صورت امکان، اظهارات شهود می کنند.

۳- تشکیل پرونده و دعوت از طرفین (شاکی و مشتکی عنه)

پس از ارجاع به کلانتری، یک پرونده قضایی تشکیل می شود. سپس، از شما به عنوان شاکی و از همسرتان به عنوان مشتکی عنه، جهت ارائه توضیحات و اخذ اظهارات به دادسرا یا کلانتری دعوت می شود. این دعوت نامه ها معمولاً از طریق سامانه ثنا به اطلاع طرفین می رسد.

۴- بازجویی و اخذ اظهارات

در این مرحله، هم از شما و هم از مشتکی عنه بازجویی به عمل می آید. شما باید با آرامش و دقت، تمام جزئیات حادثه را که در شکواییه ذکر کرده اید، بازگو کنید و به سوالات بازپرس پاسخ دهید. مشتکی عنه نیز فرصت دفاع از خود را خواهد داشت. اظهارات شهود نیز در این مرحله اخذ می شود.

۵- ارجاع مجدد به پزشکی قانونی (در صورت نیاز)

گاهی اوقات، بازپرس یا دادیار ممکن است با توجه به اظهارات طرفین یا ابهامات موجود، دستور معاینه مجدد شما یا حتی مشتکی عنه را (اگر ادعای دفاع مشروع داشته باشد) توسط پزشکی قانونی صادر کند. این اقدام به منظور تأیید صحت جراحات، زمان وقوع و تطابق با اظهارات است.

۶- صدور قرار مجرمیت یا منع تعقیب توسط بازپرس

پس از تکمیل تحقیقات، بازپرس بر اساس مدارک، شواهد و اظهارات طرفین، یکی از دو قرار زیر را صادر می کند:

• قرار مجرمیت: اگر دلایل کافی برای انتساب جرم به مشتکی عنه وجود داشته باشد، قرار مجرمیت صادر می شود و پرونده برای صدور کیفرخواست به دادستان ارسال می گردد.
• قرار منع تعقیب: اگر دلایل کافی برای اثبات جرم یا انتساب آن به مشتکی عنه وجود نداشته باشد، قرار منع تعقیب صادر می شود. شما می توانید به این قرار اعتراض کنید.

۷- ارجاع پرونده به دادگاه کیفری (در صورت صدور قرار مجرمیت)

در صورت صدور قرار مجرمیت و تأیید دادستان، پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه کیفری (معمولاً دادگاه کیفری ۲) ارسال می شود. دادگاه، وقت رسیدگی تعیین کرده و طرفین را برای حضور در جلسه دادگاه دعوت می کند.

۸- روند دادگاه، دفاعیات و صدور حکم

در جلسات دادگاه، طرفین فرصت دفاعیات نهایی خود را خواهند داشت. قاضی با بررسی کلیه مدارک، شواهد و اظهارات، اقدام به صدور حکم می کند. این حکم می تواند شامل محکومیت به حبس، شلاق، پرداخت دیه یا ارش، یا تبرئه مشتکی عنه باشد.

۹- مراحل تجدیدنظرخواهی

در صورتی که هر یک از طرفین به حکم صادر شده اعتراض داشته باشند، می توانند ظرف مهلت مقرر قانونی (معمولاً ۲۰ روز برای اشخاص مقیم ایران) نسبت به تجدیدنظرخواهی اقدام کنند. پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال و مجدداً مورد بررسی قرار می گیرد.

۱۰- اجرای حکم

پس از قطعیت حکم (یعنی پس از پایان مهلت تجدیدنظرخواهی یا تأیید حکم در دادگاه تجدیدنظر)، پرونده به اجرای احکام ارسال می شود. در این مرحله، اقدامات لازم برای اجرای مجازات (مانند حبس یا شلاق) و یا پرداخت دیه توسط ضارب انجام می گیرد.

مهلت قانونی برای طرح شکایت ضرب و جرح: با توجه به اینکه ضرب و جرح از جرایم قابل گذشت نیست (یعنی جنبه عمومی جرم دارد)، مهلت خاصی برای طرح شکایت وجود ندارد. با این حال، توصیه اکید می شود که در اسرع وقت پس از وقوع حادثه اقدام به شکایت کنید. تأخیر می تواند به محو شدن آثار جراحات، فراموشی شهود و دشواری در جمع آوری مدارک منجر شود.

مدارک لازم برای طرح شکایت ضرب و جرح همسر

برای طرح شکایت موثر و مستند ضرب و جرح همسر، جمع آوری و ارائه مدارک زیر ضروری است. این مدارک، اساس پرونده شما را تشکیل می دهند و به اثبات ادعاهای شما کمک می کنند:

• اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه شاکی: برای احراز هویت شما.
• اصل و کپی سند ازدواج: برای اثبات رابطه زوجیت و اهمیت موضوع در چارچوب خشونت خانگی.
• گواهی پزشکی قانونی: این مدرک مهمترین سند در پرونده ضرب و جرح است. باید در اسرع وقت پس از حادثه و با معرفی نامه از دادسرا یا کلانتری اخذ شود.
• استشهادیه محلی یا مشخصات دقیق شهود: در صورتی که شاهد عینی دارید، مشخصات کامل آن ها را به همراه آدرس و شماره تماس ارائه دهید. اگر شاهد مستقیمی ندارید، استشهادیه محلی که گواهی بر سابقه خشونت یا آثار آن در شماست، می تواند کمک کننده باشد.
• تصاویر، فیلم ها، پیامک ها یا هر مدرک دیگر که وقوع جرم را اثبات کند: عکس های واضح از جراحات، فیلم های گرفته شده از صحنه یا آثار خشونت، پیامک های تهدیدآمیز یا اعترافات کتبی (در صورت وجود) همگی به عنوان دلیل قابل ارائه هستند.
• گواهی عدم سوء پیشینه شاکی (در برخی موارد خاص): اگرچه معمول نیست، اما در مواردی ممکن است برای احراز هویت و بررسی های بیشتر، این مدرک از شاکی نیز درخواست شود.

تهیه فتوکپی از تمامی مدارک و نگهداری اصل آن ها نزد خود، قبل از ارائه به مراجع قضایی، بسیار مهم است.

نکات حقوقی تکمیلی در مورد ضرب و جرح همسر

علاوه بر مراحل اصلی شکایت، نکات و مسائل حقوقی تکمیلی دیگری نیز وجود دارد که آگاهی از آن ها برای قربانیان ضرب و جرح همسر ضروری است.

حق طلاق به دلیل ضرب و جرح

یکی از مهمترین حقوقی که در پی ضرب و جرح همسر برای زن ایجاد می شود، حق طلاق است. طبق بند ۸ ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی، ضرب و جرح از مصادیق عسر و حرج محسوب می شود. در صورتی که زن بتواند ثابت کند که زندگی با همسرش به دلیل ضرب و جرح وی ادامه دارد و ادامه آن برای او غیرقابل تحمل است، می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده و ارائه مدارک لازم (مانند گواهی پزشکی قانونی، شهادت شهود، گزارش پلیس)، درخواست طلاق به دلیل عسر و حرج نماید. حتی اگر در سند ازدواج، حق طلاق برای زن به دلیل سوء رفتار زوج شرط نشده باشد، ضرب و جرح مکرر و مستمر، خود می تواند دلیلی مستقل برای درخواست طلاق باشد.

امکان سازش و جنبه های حقوقی و کیفری آن

در پرونده های ضرب و جرح همسر، امکان سازش بین طرفین وجود دارد. این سازش می تواند در هر مرحله ای از دادرسی، از دادسرا گرفته تا دادگاه، صورت پذیرد. با این حال، مهم است که تفاوت جنبه های حقوقی و کیفری انصراف از شکایت را بدانید:

• انصراف از جنبه حقوقی (مطالبه دیه): دیه یک حق شخصی است. اگر شاکی از مطالبه دیه خود صرف نظر کند و با مشتکی عنه سازش نماید، پرونده در این بخش مختومه می شود.
• انصراف از جنبه کیفری (مجازات ضارب): از آنجایی که ضرب و جرح عمدی جنبه عمومی نیز دارد (یعنی علاوه بر حق شاکی، نظم جامعه را نیز مختل می کند)، انصراف شاکی از شکایت، لزوماً به معنای مختومه شدن کامل پرونده کیفری نیست. دادگاه یا دادسرا ممکن است با توجه به شدت جرم، سابقه مجرم، و صلاحدید خود، همچنان به جنبه عمومی جرم رسیدگی کرده و حکم به مجازات ضارب (مانند حبس یا شلاق) بدهد. البته انصراف شاکی معمولاً در تخفیف مجازات ضارب مؤثر است.

هزینه های دادرسی و وکالت در پرونده ضرب و جرح

طرح شکایت و پیگیری پرونده های قضایی مستلزم پرداخت هزینه های دادرسی است. این هزینه ها شامل هزینه ثبت شکواییه، هزینه کارشناسی (مانند پزشکی قانونی)، و سایر عوارض قانونی می شود. میزان این هزینه ها بر اساس تعرفه های مصوب قوه قضائیه تعیین می گردد. علاوه بر این، در صورت استفاده از خدمات وکیل، باید حق الوکاله وکیل نیز پرداخت شود که بر اساس توافق بین وکیل و موکل تعیین می گردد. در نهایت، در صورت محکومیت ضارب، بخشی از این هزینه ها ممکن است به عنوان خسارت دادرسی از وی مطالبه شود.

نقش سابقه خشونت در روند رسیدگی

همانطور که در بخش شرح ماوقع اشاره شد، سابقه خشونت و ضرب و جرح قبلی توسط همسر، می تواند نقش مهمی در روند رسیدگی به پرونده فعلی داشته باشد. اگر شاکی بتواند اثبات کند که این رفتار برای همسرش یک عادت شده و قبلاً نیز مکرراً مورد ضرب و جرح قرار گرفته است، این موضوع می تواند به اثبات قصد مجرمانه و همچنین بیم تجری (یعنی احتمال تکرار جرم) کمک کند که در ماده 614 قانون مجازات اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. این سابقه می تواند در تعیین شدت مجازات و یا در پرونده های طلاق به دلیل عسر و حرج، به نفع شاکی باشد.

نتیجه گیری: پایان دادن به خشونت، آغاز احقاق حق

خشونت خانگی و به ویژه ضرب و جرح همسر، پدیده ای مذموم است که عواقب جبران ناپذیری بر جسم و روان قربانیان و همچنین بر نهاد خانواده و جامعه می گذارد. در نظام حقوقی ایران، قوانین متعددی برای مقابله با این معضل و حمایت از قربانیان وجود دارد. سکوت در برابر خشونت، تنها به تداوم و تشدید آن منجر خواهد شد. آگاهی از حقوق قانونی و اقدام به موقع برای پیگیری قضایی، گام اول و حیاتی برای پایان دادن به این چرخه مخرب است.

همان طور که در این مقاله به تفصیل بیان شد، مسیر شکایت از ضرب و جرح همسر، هرچند ممکن است دشوار به نظر برسد، اما با آگاهی، جمع آوری مستندات دقیق و پیگیری منظم، قابل انجام است. قانون حامی قربانیان خشونت خانگی است و با ارائه شکواییه ضرب و جرح همسر و طی مراحل قانونی، می توان به احقاق حق و مجازات عامل خشونت دست یافت. در این راه، مشورت با وکلای متخصص و بهره گیری از حمایت های حقوقی، می تواند به شما در پیمودن این مسیر کمک شایانی کند. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و حق شما برای زندگی در امنیت و آرامش، یک حق اساسی و غیرقابل انکار است.