ملاصدرا درباره ی آگاهی گیاهان چه می گفت؟
به گزارش خبرگزاری مجله عصر نو و بر اساس گزارش عصر ایران، او تنها نوعی شعور لمسی برای نباتات قایل شده که در نظر برخی مفسران حکمت متعالیه می تواند به وجود نحوه ای علم و ادراک در گیاهان نیز تفسیر شود. اما در هر صورت نفس مجرد را تنها برای حیوان و انسان ثابت کرده و بر نفی علم و آگاهی از جمادات تصریح دارد. به گزارش انصاف نیوز، این موضع البته نزدیک به دیدگاه غالب فیلسوفان مسلمان در طول تاریخ بوده و طبیعتاً نافی پنسایکیزم و وجود ادراک و آگاهی در همه موجودات است.
اما نکته این جاست او در جلد هشتم اسفار و آن هم ذیل عنوان «فی اللمس و احواله»، پس از بیان این که ادراک در نبات و جماد هم وجود دارد و ادعای این که چنین دیدگاهی با مبنای او در باب علم (حضور صورت مجرد نزد مجرد) منافاتی ندارد، ادامه می دهد: «پس جسمانیت مانع صورت وحدانی که قابل حیات باشد، نیست. به شرط آن که دچار تضاد [در عناصرش] نباشد؛ همان طور که افلاک این چنین اند [طبق دیدگاه قدما که برای افلاک نیز قایل به نفس و ادراک بودند] و به دلیل عدم تضاد و تفاسد، حیات نطقی (عقلی) دارند. [منظور صرف حیات زیست شناختی نیست؛ بلکه حیات نطقی و ادراک عقلی را مطرح می کند]. پس گیاهان نیز بدلیل آن که تضاد در عناصر آن ها شدید نیست، بعید نیست که قوه شعور ضعیف متناسب با خودشان را داشته باشند».
صدرا در ادامه توضیح می دهد که بر اساس مبنای فلسفی خویش که وجود را مساوق و هم مصداق با علم و حیات می داند، لاجرم باید به چنین دیدگاهی ملتزم گردد: «چگونه این طور نباشد؛ در حالی که وجود با مراتب مختلفش در نظر ما عین علم و شعور (با مراتب مختلفش) است؟ و به همین دلیل است که عارفان الهی اعتقاد دارند تمام موجودات آگاه نسبت به پروردگارشان هستند و همان طور که قرآن می فرماید بر پروردگارشان ساجدند». البته او تاکید مجدد دارد که این علم و ادراک و شعور دارای مراتبی از شدت و ضعف است (مانند خود مراتب وجود) و هرچه وجود از شوب عدم رهاتر باشد (مرتبه بالاتری داشته باشد)، ادراکات او نیز تمام تر و شدیدتر است. بنابراین سطح شعور و ادراک نباتات را ضعیف باید دانست.
برخی شارحان برای توجیه تفاوت نظر مولف گفته اند چه بسا دیدگاه اصلی او در این موضع بیان شده و سایر موارد که نافی ادراک و علم از جمادات بود، از باب همراهی با دیدگاه جمهور فلاسفه بیان شده است. اما در شرایطی که بحث ذیل اتحاد عالم و معلوم، و نیز مباحث تجرد نفس و… هماهنگ با دیدگاه عموم فیلسوفان بوده و اکنون ذیل عنوانی فرعی و در خلال بحثی حاشیه ای بر این نکته تصریح شده، بیشتر نوعی ناهماهنگی درونی را بازتاب می دهد.
علامه طباطبایی در حاشیه بر همین موضع از جلد هشتم اسفار (ص164)، نظر اخیر صدرالمتالهین را تقویت کرده و تلاش می کند برای تایید وجود جنبه ای مجرد در اشیاء مادی، استدلال و تبیینی ارایه دهد؛ هرچند که کار شاقی است و با تصریحات سابق صدرا نیز در تضاد است.
حاجی سبزواری اما اعتقاد دارد: «در این کلام صدرالمتالهین، جنبه های مختلفی از مسامحه وجود دارد که بر کسی که اصول سابق در مباحث عاقل و معقول را به یاد داشته باشد، مخفی نیست…»
227323
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "ملاصدرا درباره ی آگاهی گیاهان چه می گفت؟" هستید؟ با کلیک بر روی پزشکی، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "ملاصدرا درباره ی آگاهی گیاهان چه می گفت؟"، کلیک کنید.