هشدار؛ فرونشست زمین در فاصله ۱۰ متری نقش رستم

عضو هیئت علمی بخش مهندسی راه، ساختمان و محیط زیست دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز با بیان اینکه برداشت بی رویه آب برای مصارف کشاورزی علت اصلی فرونشست زمین در منطقه مرودشت، تخت جمشید و نقش رستم است، گفت: فرونشست ها به فاصله ۱۰ متری نقش رستم و ۳۰۰ تا ۵۰۰ متری تخت جمشید در حال وقوع است و به صورت شکاف های عظیم قابل مشاهده است.

مریم دهقانی امروز، ۲۶ مهرماه در حاشیه مراسم «شب علم» دانشگاه شیراز در بررسی فرو نشست در دشت مرودشت که زنگ خطری برای استان فارس محسوب می شود، گفت: فرو نشست در اکثر دشت های ایران در حال وقوع است و علت اصلی فرونشست هایی که رخ می دهد برداشت بی رویه آب های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی است.
 
وی ادامه داد: فرونشست ها به فاصله ۳۰۰ یا ۵۰۰ متر از تخت جمشید و ۱۰ متر از نقش رستم در حال اتفاق است و شکاف های عظیمی که به واسطه فرونشست رخ داده است کاملاً قابل مشاهده هستند.

دهقانی اظهار کرد: اولین کشوری که فرونشست را به صورت بحرانی تجربه کرد کشور آمریکا بود که در سال ۱۹۷۷ سطح زمین در اندازه ۹ متر نشست پیدا کرد و علت آن کشاورزی و برداشت بی رویه آب از مخازن زیرزمینی بود.
 
 وی رخداد های فروچاله را از پیامد های فرونشست زمین دانست و تصریح کرد: استان فارس یک اقلیم خشک دارد و برای مصارف کشاورزی مجبور است از آب های زیرزمینی استفاده کند. فرونشست نتیجه توسعه زمین ها و برداشت آب از چاه است بدون توجه به اینکه میلیون ها سال طول می کشد تا آب در سفره های زیرزمینی جمع شود.
 
عضو هیئت علمی بخش مهندسی راه، ساختمان و محیط زیست دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز با بیان اینکه چند سال پیش در دشت ایج استهبان به یکباره در عرض چند ثانیه فروچاله ای به وسعت ۱۰۰ متر رخ داد، گفت: این دشت مانند ۷۰ دشت استان فارس در حال فرو نشست است، البته در اکثر شهر ها مانند تهران نیز فروچاله ها به وفور در حال رخ داد است.
 
وی با اشاره به اینکه از دشت مرودشت به عنوان بحرانی ترین دشت در ایران می توان نام برد، بیان کرد: تمام دشت به وسعت ۷ هزار و ۲۰۰ کیلومتر مربع در حال نشست است و ماکسیمم نرخ نشست در آن ۳۰ سانتی متر در سال برآورد شده است. در دشت های مرودشت به وسعت بسیار زیادی کشاورزی انجام شده است و بدون توجه به بحث کمبود آب، استان فارس رتبه اول تولید گندم در کشور را دارد.
 
دهقانی ادامه داد: ماهواره های راداری با تصویربرداری از سطح زمین ۷۰ منطقه فرونشست را در سطح استان شناسایی کرده و بحرانی ترین دشت مرودشت شناسایی شده است. بیشترین ریت نشست در منطقه نزدیک بیضا حدود ۳۰ سانتی متر در سال برآورد شده است.
 
وی تصریح کرد: تمام قسمت های شهر مرودشت با نرخ مختلف در حال نشست است، غیر از مرودشت پتروشیمی با آن ساز ها و زیرساخت های مهم در حال نشست است و ماکسیمم نشست ۱۴ سانتی متر در سال برآورد شده است. منطقه «کوشک» در شمال شرق مرودشت بالاترین نرخ فرونشست را دارد و کل مجموعه مسکن مجله عصر نو شهر مرودشت با میزان ۱۸ سانتیمتر در حال نشست است و به دلیل اینکه یک محدوده بسیار وسیع با این میزان نشست می کند آن را متوجه نشده و دیوار ها ترک نمی خورد، شاید در آینده این موضوع را مشاهده کنیم و ترک های آن را همانند محدوده تخت جمشید ببینیم.
 
دهقانی با تأکید بر اینکه بار ها به مسئولان هشدار داده شده است که برداشت آب را کنترل کنند و چاه های غیر مجاز را ببندند، گفت: در واقع این اولین راهکار است که جلوی افت بیشتر آب های زیرزمینی گرفته شود.
 
وی دومین راهکار را ایجاد تسهیلات برای کشاورزان دانست و گفت: کشاورزی باید به سمت کشاورزی هوشمند و روش های نوین آبیاری برود که آب کمتری مصرف شود. ایران اقلیم خشکی دارد ما محصولات کشاورزی تولید می کنیم و آن را به کشور های مختلف صادر می کنیم این موضوع مصداق بیماری است که به خونریزی افتاده و از دست دیگر آن خون می گیریم که به دیگران اهدا کنیم.
 
دهقانی بیان کرد: باید به سمت تجارت آب مجازی روی بیاوریم و شغل های پایدار برای کشاورزان ایجاد کنیم تا کشاورزی در ایران محدود شود و برای تغییر الگوی کشت فرهنگ سازی کنیم.
 
عضو هیئت علمی بخش مهندسی راه، ساختمان و محیط زیست دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز افزود: مردم وظیفه دارند به شکل ممکن صرفه جویی کند نه اینکه آب کم است در واقع آب اصلا نیست؛ بنابراین باید مدت زمان دوش گرفتن را به ۲ الی ۳ دقیقه برسانیم، آب آشامیدنی را برای آبیاری فضای سبز استفاده نکنیم، ماشین ها را با آب آشامیدنی نشوییم، اگر شیر های منزل چکه می کند در اسرع وقت آن را عوض کنیم. این مسائل شاید ابتدایی به نظر برسد، اما در بحران کم آبی ایران تنها راهی است که می تواند ما را از بحران در امان بدارد.
 
وی در پایان با بیان اینکه نجات آب، نجات زمین و نجات زندگی است، اظهار کرد: منابع آب در حال اتمام است و باید همه بحران آب را جدی بگیرند.