چای دبش دیگری در راه است!

آفتاب نیوز :

هوشمندسازی یارانه آرد و نان، طرحی بود که از سال ۱۴۰۱ در نانوایی ها به اجرا درآمد. هدف این طرح، تخصیص آرد یارانه ای به واحد های نانوایی براساس میزان فروش نان اعلام شد. در واقع وزارت اقتصاد دولت سیزدهم قصد داشت با قرار دادن دستگاه های کارت خوان در نانوایی ها و پایش روند فروش نان در این واحد ها مصرف آرد و نان را کاهش دهد. 

دولت سیزدهم مدعی بود که با استفاده از کارت خوان های هوشمند در نانوایی ها، می تواند مصرف آرد را کنترل کند و از هدررفت آن جلوگیری کند. اما این طرح علاوه بر اعتراض نانوایان، نارضایتی بسیاری از مصرف کنندگان و مردم را به دنبال داشت.

حالا نیز برخی مسئولان دولت چهاردهم از ضربه ۲۵ همتی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان به اقتصاد کشور خبر می دهند؛ این در حالی است که مجریان طرح مذکور با رد یادشده را مربوط به کمک هزینه به نانوایان می دانند و بر صرفه جویی ۷۵ همتی طی ۳۰ ماه اجرای طرح تأکید دارند. 

هزینه ۲۵ هزار میلیارد تومانی برای اجرای طرح هوشمندسازی یارانه نان؟

رضا باقری اصل، سرپرست کنونی مرکز تحول دیجیتال و فناوری اطلاعات سازمان برنامه و بودجه، در نشستی که اخیراً در مرکز پژوهش های مجلس درباره احکام هوشمندسازی و سامانه برگزار شد، اعلام کرد که سامانه هوشمندسازی یارانه آرد و نان جای حل مشکلات اساسی به جزئیاتی می پردازد که تاثیر عملی ندارد. ۲۵ هزار میلیارد تومان برای اجرای این طرح هزینه شده و صرفا داده های بی فایده جمع آوری شده است.

طبق گفته او در این نشست، پیش از اجرای طرح دولت می دانست که هر خانواده چه مقدار مصرف نان دارد، اما دولت سیزدهم ۲۵ هزار میلیارد تومان هزینه کرد تا صرفاً بداند که کدام نانوا چه مقدار نان به هر خانوار می دهد.

در واکنش به این اظهارات، محمدرسول نظافتی، مدیر اجرایی این طرح با حضور در برنامه خبری تلویزیون، ادعای هزینه ۲۵ همتی را رد و عنوان کرد که با اجرای این طرح تا پایان شهریورماه سال جاری، ۷۵ همت بار مالی کمتری به دولت تحمیل شد. 

او در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نیز بار دیگر به این موضوع تأکید کرد و در پاسخ به یکی از کاربران، تحمیل زیان ۲۵ همتی به بودجه دولت را هم کاملاً مردود خواند. 

باقری اصل که در نشستی رسمی بحث زیان ۲۵ همتی سامانه هوشمندسازی آرد و نان را پیش کشیده بود نیز در صفحه شخصی خود تلویحاً اظهارات خود را پس گرفت و در اصلاح آن، نوشت: ۲۵ همت ذکرشده، در واقع جبران افزایش هزینه تولید نانوا بوده و دولت منابع را پذیرفته تا افزایش هزینه نان به مردم منتقل نشود.

او هم چنین متذکر شد که سامانه بدون استفاده از بودجه دولت توسعه داده شده، اما در پیش خوان نانوایی ها کم فروشی و گران فروشی ادامه دارد.

البته وی تنها اظهاراتش در رابطه با زیان خواندن هزینه ۲۵ همتی را تغییر داد، اما همچنان معتقد است که سامانه ها مشکلات را به آینده واگذار می کنند، ولی اساسی حل نمی کنند.

به رغم تمام این حواشی، مناقشات و اظهارات ضد و نقیض، بسیاری از کارشناسان معتقدند که طرح هوشمندسازی نان نتوانست به اهداف خود برسد و تنها به ثبت تعداد نان های فروخته شده کمک کرده است. آن هم در شرایطی که فرض اولیه آن این است که تمام خرید و فروش نان از همین طریق انجام شده باشد.

آن طور که از شرایط فعالیت نانوایی های سراسر کشور پیداست، این طرح تاکنون به طرق متعدد دور زده شده و در نانوایی ها از دو دستگاه کارت خوان برای فروش نان استفاده می شود.

طرح هوشمندسازی نان نشان می دهد که صرف هزینه های هنگفت برای اجرای طرح های فناوری، بدون توجه به نیاز های واقعی و مشکلات موجود، نه تن ها مشکلی را حل نمی کند، بلکه به رغم ادعای صرفه جویی ۷۵ همتی، تاکنون نتیجه ای جز هدررفت منابع ملی نداشته است. 

حتی اگر اظهارات باقری اصل نادرست و ادعا های یاران احسان خاندوزی، وزیر سابق اقتصاد، درست تلقی شوند، از همان زمان کارشناسان متعدد بر زیان اجرای چنین طرح هایی تأکید داشتند.

به عنوان مثال حدود ۹ ماه پیش حسین سلاح ورزی، رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران، در ایکس نوشت: هشت هزار میلیارد تومان برای واردات و نصب دستگاه های پوز با وعده دروغ مدیریت مصرف آرد و نان در نانوایی ها هدر دادند. اتفاقی که نتیجه ای جز شمارش غلط تعداد نان مصرف ایرانیان، ۲۲۰ همت کسری بودجه از این محل و انتقال قاچاق آرد از نانوایی ها به درب کارخانه نداشت. 

جنجال فراوان بر سر طرحی بی نتیجه

سلاح ورزی در مورد پیشینه طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان عنوان کرد: در ایران منابع زیادی صرف تولید نان و پرداخت یارانه آن می شود. مسئولان برای بهینه کردن یارانه ای که پرداخت می شود، باید تدابیری بیندیشند که این یارانه دقیقا به قشر هدف و آسیب پذیر برسد و این موضوع مستلزم سیاستگذاری خردمندانه است.

به گفته او، در دولت سیزدهم ادعا هایی مبنی بر آمار غیرواقعی مصرف نان و قاچاق آرد مطرح شد؛ بدین صورت که نانوایی ها آرد یارانه ای را دریافت می کنند و در بازار آزاد می فروشند. از این رو، مسئولان وقت، طرحی را تحت عنوان «هوشمندسازی مدیریت مصرف آرد و نان» راه اندازی کردند.

وی ادامه داد: متولیان، سیستم عریض و طویلی طراحی کردند و معتقد بودند که در قبال اجرای این سیستم و سامانه می توانند با جلوگیری از قاچاق از درب نانوایی ها، یارانه هنگفتی که صرف آرد و نان می شود را کنترل کنند و از این مسیر، کسری بودجه دولت را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش دهند.

این فعال بخش خصوصی یادآور شد: برای اجرای این ایده خام، انبوهی از کارت خوان ها و دستگاه های POS مخصوص نانوایی ها وارد و خریداری شد و با افتخار اعلام کردند که از طریق این دستگاه ها می توان متوجه شد که در هر نقطه ای از ایران، مردم چقدر نان و هر نانوایی چه مقدار آرد مصرف می کنند.

هزینه ۸۰۰۰ میلیارد تومانی برای نصب دستگاه های پوز!

سلاح ورزی با اشاره به اظهارات سرپرست مرکز تحول دیجیتال و فناوری اطلاعات سازمان برنامه و بودجه در نشست مرکز پژوهش های مجلس، اعلام کرد: اخیرا این مقام دولتی اعلام کرد که ۲۵ هزار میلیارد تومان برای اجرای این طرح هزینه شده است؛ آن هم برای طرحی که تقریبا بی نتیجه بوده است. همان زمان هم گزارش هایی مبنی بر صرف ۸۰۰۰ میلیارد تومان برای واردات و نصب دستگاه های کارت خوان مطرح شد.

وی در مورد عملکرد این دستگاه های پوز بیان کرد: مدتی نگذشت که بیشتر نانوایی ها کنار این دستگاه های پوز مخصوص نانوایی، یک دستگاه کارت خوان دیگری هم قرار دادند. در واقع در نانوایی ها بخشی از خرید های نان افراد در دستگاه تهیه شده ثبت می شد و بخش عمده فروش از طریق دستگاه کارت خوان غیررسمی دیگر انجام می شد.

او فارغ از اظهارات مسئولان سازمان برنامه و بودجه، متذکر شد: این طرح از نظر اجرایی هیچ تاثیر مثبتی نداشت. کسری ۲۲۰ هزار میلیارد تومانی که فقط از محل نان است، همچنان در بودجه مشاهده می شود. ضمن اینکه فرآیند قاچاق آرد و نان نیز ادامه دارد. فقط به جای اینکه آرد توزیع شده از درب نانوایی ها از شبکه خارج شود، قبل از رسیدن به نانوایی ها از شبکه خارج یا قاچاق می شود.

مصداق اتلاف منابع کشور 

سلاح ورزی در مورد پیامد اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان گفت: در کشور مصادیق فراوان اتلاف منابع کشور وجود دارد. این مورد هم از مصادیق اتلاف منابع کشور است. علاوه بر آن، این موضوع مصداق ضربه زدن به اعتماد عمومی مردم و بی اعتمادشدن و ناامید شدن از نحوه تدبیر و نظام حل مسائل در کشور است.

او با ذکر نمونه دیگری از طرح های بیهود در کشور ادامه داد: زمانی که این طرح راه اندازی شد، با تبلیغات، جنجال و نمایش فراوان همراه بود. زمانی که طرح سامانه املاک و مسکن راه اندازی شد هم ادعا می کردند که این سامانه قیمت مسکن و اجاره خانه را کنترل می کند و جلوی فرار مالیاتی بخش مسکن و مستغلات را می گیرد. اما عملا بخش دیگری از منابع کشور و مالیات پرداختی مردم صرف یک سامانه بیهوده شد و حتی ذره ای بر مدیریت و کنترل اجاره بها و قیمت مسکن اثر نداشت.

وی در مورد تاثیر این طرح بر اعتماد عمومی عنوان کرد: در چنین شرایطی، هیچ کس به این سامانه ها اعتماد نمی کند. باید پرسید که آیا نسبت به سال گذشته و در قبال هزینه ۲۵ هزار میلیارد تومانی، کیفیت نان در کشور افزایش پیدا کرده است؟ آیا مصرف نان و آرد روند نزولی دارد؟ آیا قاچاق آن ها کاهش یافته است؟ پاسخ یک کلمه است؛ خیر. 

به گفته این عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی، این موضوع دونکته را در بر دارد. یک موضوع، اثر مستقیم زیان ناشی از اتلاف و از دست دادن منابع کشور و موضوع دوم بی اعتماد کردن مردم به هر نوع سامانه راه اندازی شده است.

چای دبش دیگری در راه است

سلاح ورزی در مورد نحوه برخورد با چنین طرح هایی در کشور تصریح کرد: لازم به ذکر است که در کشور، برخورد با چنین تصمیمات سفیهانه ای که منجر به از بین رفتن منابع کشور می شود، مستلزم یک نظام پیگیری، تشخیص و برخورد نیست. چراکه ۲۵ هزار میلیارد تومان منابعی که هدر رفته، ناشی از تصمیم یک شبه و ناگهانی چهار کارشناس در یک وزارت خانه نبوده است.

آن طور که او توضیح داد، طرح به اصلاح هوشمندسازی یارانه آرد و نان موضوعی بود که کلی تبلیغات، جلسه و مصاحبه مطبوعاتی در مورد آن انجام شد. رسیدگی به این موضوعات قطعا در نهایت به این می رسد که باید با افراد و اشخاص دارای مقام و مسئولیت در کشور برخورد شود. این ماجرا مانند چای دبش می شود. باید با وزرا، معاونان رئیس جمهوری یا هر سیستمی که تاییدکننده و صادرکننده مجوز مصرف چنین منابعی بوده، برخورد شود.

وی در نهایت عنوان کرد:، اما نکته مورد توجه آن جاست که این موارد آن قدر زیاد شده است که دستگاه قضایی هم مقداری احتیاط می کند. اما باید سازمان بازرسی کل کشور و دستگاه قضایی در صورت صحت موضوع در رابطه با آتش زدن منابع کشوری که دچار کمبود منابع و کسری بودجه شدید است ورود کرده و قاطعانه با متخلفان برخورد کنند.