تامین دلیل در دادگاه صلح

تامین دلیل در دادگاه صلح فرآیندی حقوقی است که به منظور حفظ و ثبت شواهد و مدارک مرتبط با یک دعوی حقوقی، پیش از طرح دعوا یا در مراحل اولیه آن، انجام می شود. این اقدام پیشگیرانه از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا اطمینان می دهد که دلایل و قراین موجود در پرونده، در گذر زمان یا بر اثر عوامل مختلف، از بین نروند یا تغییر ماهیت ندهند. دادگاه صلح به دلیل ماهیت تخصصی و ساختار رسیدگی ساده تر، مرجع مناسبی برای این دسته از درخواست ها محسوب می شود و به خواهان این امکان را می دهد تا با سرعت و سهولت بیشتری، حقوق آتی خود را مستحکم سازد.

اهمیت شواهد و مدارک در تعیین سرنوشت دعاوی حقوقی، بر کسی پوشیده نیست. در نظام حقوقی ایران، هر فردی که مدعی حقی است، مسئولیت اثبات ادعای خود را بر عهده دارد. با این حال، در بسیاری از موارد، دلایل اثبات کننده حق، ممکن است در معرض خطر از بین رفتن، تغییر یا حتی دست کاری قرار گیرند. در چنین شرایطی، ابزاری قانونی به نام تامین دلیل به کمک اصحاب دعوا می آید تا با ثبت رسمی وضعیت موجود، از تضییع حقوق جلوگیری کند. این اقدام نه تنها به حفظ اصالت و اعتبار دلایل کمک می کند، بلکه به طرفین دعوا اطمینان می دهد که در صورت لزوم، می توانند با استناد به شواهد ثبت شده، موضع خود را در دادگاه تقویت کنند. دادگاه صلح به واسطه صلاحیت های قانونی خود و ساختار رسیدگی نسبتاً سریع و ساده، نقشی کلیدی در فرآیند تامین دلیل ایفا می کند.

تامین دلیل چیست؟ از مفهوم تا اهمیت حقوقی

تامین دلیل یکی از سازوکارهای بنیادین در نظام دادرسی مدنی است که هدف آن، حفظ و تثبیت دلایل و مستندات یک واقعه حقوقی یا وضعیت خاص، به منظور استفاده آتی در دعاوی محتمل است. این ابزار حقوقی، به طرفین دعوا کمک می کند تا از تضییع یا تغییر ماهیت دلایل خود، که ممکن است با گذشت زمان یا تغییر شرایط از بین بروند، جلوگیری نمایند.

تعریف حقوقی تامین دلیل

بر اساس ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، «در مواردی که اشخاص ذی نفع احتمال دهند که در آینده نتوانند دلیل و گواه خود را حاضر کنند یا آن دلیل و گواه در معرض زوال یا تغییر قرار گیرد، می توانند از دادگاه درخواست تامین دلیل نمایند.» این ماده به صراحت، مبنای قانونی و شرایط درخواست تامین دلیل را مشخص می کند. تامین دلیل در واقع یک فرآیند غیرترافعی است که منجر به ثبت وضعیت موجود، بدون صدور حکم ماهوی، می شود. به عبارت ساده تر، دادگاه در این مرحله صرفاً به درخواست کننده کمک می کند تا وضعیت فعلی یک دلیل را مستندسازی کند و به صحت یا سقم آن دلیل رسیدگی نمی کند.

هدف از تامین دلیل

هدف اصلی از درخواست تامین دلیل، جلوگیری از تغییر یا از بین رفتن شواهد و مستنداتی است که ممکن است در آینده برای اثبات یک ادعا در دادگاه ضروری باشند. این اقدام، به مثابه یک سپر حفاظتی عمل می کند که حقایق و واقعیت ها را در برابر گذر زمان، حوادث غیرمترقبه، یا حتی اقدامات مخرب طرف مقابل، ایمن نگه می دارد. تامین دلیل به تقویت موضع حقوقی خواهان در دعوای اصلی کمک کرده و به او این امکان را می دهد که با اتکا به مدارک معتبر، فرآیند دادرسی را با اطمینان بیشتری پیگیری کند. این ابزار، به ویژه در شرایطی که دلایل ماهیت فیزیکی دارند (مانند وضعیت یک ملک پس از حادثه) یا به سرعت در حال تغییر هستند (مانند علائم یک بیماری)، اهمیت دوچندان پیدا می کند.

انواع دلایلی که می توان تامین دلیل کرد

قانون آیین دادرسی مدنی انواع دلایلی را که می توان مورد تامین قرار داد، محدود نکرده است و در عمل، دامنه وسیعی از شواهد و مستندات را شامل می شود. این دلایل می توانند ماهیت مادی یا معنوی داشته باشند:

• معاینه محل و تحقیق محلی: برای ثبت وضعیت فیزیکی یک مکان یا شیء، مانند خسارت وارده به یک ساختمان در اثر زلزله، وضعیت یک خودرو پس از تصادف، یا وضعیت یک ملک مورد اجاره در پایان دوره قرارداد.
• جلب نظر کارشناس: در مواردی که برای تشخیص وضعیت خاصی، نیاز به تخصص فنی، پزشکی، مالی، یا هر حوزه دیگری باشد، کارشناس رسمی دادگستری می تواند با بررسی موضوع، نظر تخصصی خود را ارائه و گزارش آن ثبت شود. برای مثال، تعیین میزان خسارت وارده به کالا، ارزیابی وضعیت کیفی یک محصول، یا بررسی ابعاد فنی یک ساختار.
• استماع شهادت شهود: در شرایطی که شهادت شهود در آینده ممکن است به دلیل کهولت سن، بیماری، یا عدم دسترسی از بین برود، می توان با درخواست تامین دلیل، شهادت آنان را ثبت نمود.
• بررسی اسناد و مدارک خاص: اگر سندی خاص در معرض خطر از بین رفتن، جعل، یا مخدوش شدن باشد، می توان وضعیت فعلی آن را از طریق تامین دلیل ثبت و مستند کرد.
• شواهد دیجیتال: با پیشرفت فناوری، شواهد دیجیتال مانند فایل های کامپیوتری، پیام های متنی، فیلم ها، و مکالمات ضبط شده نیز می توانند تحت شرایطی به عنوان دلیل مورد تامین قرار گیرند. ثبت و مستندسازی این گونه شواهد برای جلوگیری از حذف یا تغییر آن ها حیاتی است.

دادگاه صلح؛ مرجع صالح برای تامین دلیل

دادگاه های صلح، نهادهای قضایی هستند که با هدف تسریع در رسیدگی به برخی دعاوی و ایجاد دسترسی آسان تر به عدالت، در نظام قضایی کشور ایجاد شده اند. شناخت جایگاه و صلاحیت این دادگاه ها، به ویژه در زمینه تامین دلیل، برای اصحاب دعوا از اهمیت بالایی برخوردار است.

معرفی اجمالی دادگاه صلح

دادگاه صلح به عنوان یکی از مراجع قضایی، دارای صلاحیت های مشخصی است که عموماً شامل رسیدگی به دعاوی با ماهیت ساده تر و ارزش مالی محدودتر می شود. فلسفه وجودی این دادگاه ها، کاهش حجم پرونده های ورودی به دادگاه های عمومی، تسریع در فرآیند دادرسی، و تشویق طرفین به سازش و حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات است. این دادگاه ها در بسیاری از موارد به صورت تخصصی به پرونده های خاصی رسیدگی می کنند که نیاز به سرعت و انعطاف پذیری بیشتری دارند.

صلاحیت دادگاه صلح در تامین دلیل

بر اساس ماده ۱۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی و با توجه به ماهیت غیرمالی بودن درخواست تامین دلیل، مرجع صالح برای رسیدگی به این درخواست، دادگاه صلح محل وقوع دلایل یا امارات مورد درخواست است. این بدان معناست که اگر دلیلی که قرار است تامین شود (مانند یک ملک، صحنه حادثه، یا مدارک خاص) در حوزه قضایی یک دادگاه صلح قرار داشته باشد، درخواست تامین دلیل باید به همان دادگاه ارائه شود. در مواردی که دلایل ماهیت محلی مشخصی ندارند، یا مرتبط با اقامتگاه خوانده هستند، صلاحیت دادگاه صلح محل اقامت خوانده نیز می تواند مطرح شود. اهمیت این موضوع در تسریع و تخصصی تر شدن فرآیند تامین دلیل نهفته است. بر اساس بخشنامه ها و رویه های جدید، تامین دلیل جزء دعاوی غیرمالی محسوب شده و در صلاحیت دادگاه صلح قرار می گیرد.

مزایای درخواست تامین دلیل در دادگاه صلح

انتخاب دادگاه صلح برای درخواست تامین دلیل، مزایای متعددی را برای متقاضیان به همراه دارد:

• سرعت بالاتر در رسیدگی: ماهیت غیرترافعی تامین دلیل و ساختار رسیدگی دادگاه صلح، اغلب منجر به صدور سریع تر قرار تامین دلیل می شود. این سرعت، به ویژه در مواردی که خطر از بین رفتن دلایل بسیار جدی است، حیاتی است.
• فرآیند ساده تر و کم پیچیده تر: تشریفات دادرسی در دادگاه صلح معمولاً ساده تر از دادگاه های عمومی است، که این امر به متقاضیان اجازه می دهد بدون درگیر شدن در پیچیدگی های اداری و حقوقی زیاد، درخواست خود را مطرح کنند.
• تخصص در برخی دعاوی: دادگاه های صلح به واسطه تمرکز بر برخی از دعاوی خاص، ممکن است در زمینه تامین دلیل مرتبط با آن دعاوی، از تخصص و تجربه بیشتری برخوردار باشند، که این امر به دقت و کیفیت فرآیند تامین دلیل می افزاید.
• کاهش هزینه ها: در بسیاری از موارد، هزینه دادرسی برای درخواست تامین دلیل در دادگاه صلح، نسبت به دادگاه های عمومی کمتر است که این خود یک مزیت اقتصادی محسوب می شود.

مراحل گام به گام درخواست تامین دلیل در دادگاه صلح

فرآیند درخواست تامین دلیل در دادگاه صلح، هرچند ساده تر از دعاوی اصلی است، اما نیازمند رعایت دقیق مراحل و تشریفات قانونی است. آگاهی از این مراحل، به متقاضیان کمک می کند تا درخواست خود را به درستی تنظیم و پیگیری کنند.

گام اول: تنظیم دادخواست تامین دلیل

اولین و مهم ترین گام، تنظیم یک دادخواست تامین دلیل دقیق و کامل است. این دادخواست باید حاوی اطلاعات کلیدی باشد:

1. مشخصات خواهان و خوانده: ذکر کامل مشخصات سجلی و اقامتی خواهان الزامی است. در صورتی که خوانده مشخص باشد، مشخصات وی نیز باید ذکر شود. بر اساس ماده ۱۵۴ قانون آیین دادرسی مدنی، حتی اگر تعیین طرف مقابل ممکن نباشد، درخواست تامین دلیل پذیرفته می شود.
2. خواسته: خواسته باید به وضوح بیانگر تقاضای صدور قرار تامین دلیل باشد. پس از آن، باید شرح دقیق مورد تامین دلیل ذکر شود؛ برای مثال، معاینه محل و جلب نظر کارشناس جهت تعیین وضعیت خسارت وارده به خودروی تیبا مدل ۱۳۹۹ به شماره پلاک ایران ۱۰ ج ۱۲۳۴۵ یا معاینه و کارشناسی ملک واقع در تهران، خیابان انقلاب، کوچه… پلاک… جهت تعیین وضعیت فعلی و مستندسازی ایرادات ساختاری.
3. شرح دلایل و مستندات: در این بخش باید به طور کامل توضیح داده شود که دلیل مورد نظر چیست، چرا تامین آن ضرورت دارد (مثلاً خطر از بین رفتن، تغییر ماهیت، یا عدم دسترسی آتی)، و چه ارتباطی با دعوای اصلی احتمالی دارد. هرگونه مدرکی که ذی نفع بودن خواهان را اثبات می کند، باید ضمیمه شود.

نمونه بخش خواسته در دادخواست تامین دلیل:

خواسته: تقاضای صدور قرار تامین دلیل جهت جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته امور ثبتی، به منظور معاینه و ارزیابی ملک به شماره ثبتی [شماره ثبتی]، پلاک اصلی [شماره پلاک اصلی] و فرعی [شماره پلاک فرعی]، واقع در [آدرس کامل ملک]، و ثبت دقیق وضعیت فیزیکی و حدود اربعه آن، به دلیل احتمال تصرف غیرقانونی یا تغییر در وضعیت موجود توسط شخص ثالث.

گام دوم: جمع آوری مدارک لازم

متقاضی باید پیش از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، مدارک زیر را آماده کند:

• مدارک شناسایی خواهان: شامل کارت ملی و شناسنامه.
• مدارک اثبات کننده ذی نفع بودن خواهان: این مدارک بسته به نوع دلیل متفاوت است. برای ملک، سند مالکیت یا اجاره نامه؛ برای خودرو، سند مالکیت خودرو یا برگ سبز؛ برای خسارت، گزارش پلیس، فاکتورها، یا مدارک پزشکی.
• وکالت نامه: در صورتی که وکیل درخواست را ارائه می دهد.
• مدارک پرداخت هزینه دادرسی: فیش واریزی یا امکان پرداخت الکترونیکی در دفتر خدمات قضایی.
• تصاویر یا فیلم های اولیه: اگر تصاویری از وضعیت فعلی دلیل موجود است، می تواند به عنوان مستندات اولیه پیوست شود.

گام سوم: ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی و پرداخت هزینه ها

دادخواست تکمیل شده به همراه مدارک پیوست، باید از طریق یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود. در این مرحله، هزینه دادرسی نیز پرداخت می گردد. تامین دلیل جزء دعاوی غیرمالی محسوب می شود، بنابراین هزینه دادرسی آن بر اساس تعرفه های دعاوی غیرمالی محاسبه خواهد شد.

گام چهارم: رسیدگی در دادگاه صلح

پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه مربوطه دادگاه صلح ارجاع داده می شود. قاضی صلح به بررسی درخواست می پردازد:

• فوریت یا احضار طرف مقابل: بر اساس ماده ۱۵۲ قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه صلح طرف مقابل را احضار می کند، اما عدم حضور وی مانع از تامین دلیل نیست. در مواردی که فوریت داشته باشد (مثلاً خطر از بین رفتن دلیل قریب الوقوع باشد)، دادگاه بدون احضار طرف مقابل نیز اقدام به تامین دلیل می نماید.
• تفویض اختیار: دادگاه می تواند اجرای قرار تامین دلیل را به دادرس علی البدل یا مدیر دفتر دادگاه ارجاع دهد. اما در مواردی که گزارش تامین دلیل مبنای اصلی حکم دادگاه قرار گیرد و یا نیاز به تشخیص قضایی خاصی باشد، قاضی صادرکننده رأی باید شخصاً اقدام کند یا گزارش تامین دلیل به گونه ای باشد که وثوق کامل دادگاه را جلب نماید.

گام پنجم: اجرای قرار تامین دلیل

پس از صدور قرار تامین دلیل، مراحل اجرایی آن آغاز می شود:

1. حضور در محل: در تاریخ و ساعت مقرر، خواهان (و وکیل وی)، کارشناس (در صورت نیاز به کارشناسی)، و نماینده دادگاه (یا مدیر دفتر) در محل وقوع دلیل حاضر می شوند.
2. تنظیم صورت مجلس: از کلیه مشاهدات، بررسی ها، نظرات کارشناسی و وضعیت دقیق دلایل، صورت مجلس دقیق و کاملی تهیه می شود. این صورت مجلس باید به امضای حاضرین و کارشناس برسد.
3. چگونگی برخورد با ممانعت احتمالی: در صورتی که طرف مقابل یا هر شخص دیگری از اجرای قرار تامین دلیل ممانعت به عمل آورد (مثلاً از ورود به ملک خودداری کند)، می توان با دستور دادگاه و کمک مامورین انتظامی، اقدام به اجرای قرار نمود.
4. ثبت و نگهداری: صورت مجلس و هرگونه مستندات جمع آوری شده (مانند عکس، فیلم یا گزارش کارشناسی) به پرونده تامین دلیل ضمیمه شده و برای استفاده در دعوای اصلی محفوظ می ماند.

نکات حقوقی و عملی کلیدی در تامین دلیل

درک دقیق تفاوت های حقوقی و آگاهی از نکات عملی، برای بهره برداری حداکثری از ابزار تامین دلیل ضروری است. این بخش به برخی از مهم ترین جنبه های کاربردی و حقوقی این فرآیند می پردازد.

تفاوت تامین دلیل با تامین خواسته و دستور موقت

تامین دلیل، تامین خواسته و دستور موقت هر سه از جمله اقدامات ارفاقی (موقتی) قضایی هستند، اما اهداف و کاربردهای متفاوتی دارند:

• تامین دلیل: هدف آن صرفاً حفظ و مستندسازی وضعیت موجود دلایل برای استفاده آتی است، بدون اینکه حکم قطعی صادر شود یا اقدامی علیه اموال صورت گیرد. تامین دلیل ماهیت غیرمالی دارد.
• تامین خواسته: هدف آن توقیف اموال خوانده برای جلوگیری از نقل و انتقال آن ها و اطمینان از امکان اجرای حکم احتمالی در دعوای اصلی است. تامین خواسته ماهیت مالی دارد و معمولاً نیازمند تودیع خسارت احتمالی توسط خواهان است.
• دستور موقت: هدف آن حفظ وضع موجود یا جلوگیری از یک عمل خاص است که فوریت دارد و تا زمان رسیدگی به دعوای اصلی، ضرر جبران ناپذیری را متوجه خواهان می کند. مثلاً، دستور موقت برای توقف ساخت و ساز غیرمجاز. دستور موقت نیز ماهیت غیرمالی دارد و معمولاً با قید تامین از سوی متقاضی همراه است.

بنابراین، تامین دلیل بر حفظ مدارک، تامین خواسته بر حفظ اموال، و دستور موقت بر حفظ وضعیت یا جلوگیری از اقدامی خاص تمرکز دارد.

آیا قرار رد تامین دلیل قابل اعتراض است؟

بر اساس ماده ۳۳۲ قانون آیین دادرسی مدنی، قرارهای صادره در مرحله تامین دلیل، از جمله قرار رد درخواست تامین دلیل، قابل اعتراض یا تجدیدنظرخواهی نیستند. این قرارها ماهیت اداری دارند و صرفاً برای تسهیل دادرسی اصلی صادر می شوند و جنبه ماهوی ندارند. بنابراین، در صورتی که درخواست تامین دلیل توسط دادگاه رد شود، متقاضی نمی تواند نسبت به آن اعتراض کند و قرار صادره قطعی خواهد بود. البته این امر مانع از آن نیست که متقاضی در صورت رفع نواقص یا ارائه دلایل جدید، مجدداً درخواست تامین دلیل دهد.

مدت اعتبار تامین دلیل

قرار تامین دلیل به خودی خود دارای مدت اعتبار مشخصی نیست، زیرا هدف آن صرفاً ثبت وضعیت موجود است. به عبارت دیگر، دلایلی که از طریق تامین دلیل ثبت می شوند، تا زمانی که ماهیت خود را از دست ندهند، قابل استناد هستند. با این حال، نکات زیر باید مورد توجه قرار گیرد:

• ماهیت موقتی قرار: قرار تامین دلیل، به معنای اثبات نهایی حق نیست، بلکه صرفاً یک اماره قضایی محسوب می شود. قدرت اثباتی آن در دعوای اصلی، به نظر قاضی رسیدگی کننده به ماهیت دعوا و ارتباط آن با سایر دلایل بستگی دارد.
• نحوه استفاده در دعوای اصلی: خواهان باید در دعوای اصلی خود، به صورت مجلس تامین دلیل استناد کند و آن را به عنوان یکی از دلایل و مستندات خود ارائه دهد.
• تغییر شرایط: اگر پس از تامین دلیل، شرایط یا ماهیت دلایل تغییر اساسی یابد، ممکن است اعتبار اثباتی آن در دعوای اصلی کاهش یابد.

تامین دلیل بدون تعیین طرف مقابل

همان طور که در ماده ۱۵۴ قانون آیین دادرسی مدنی آمده است، در مواردی که تعیین طرف مقابل برای درخواست تامین دلیل ممکن نباشد، درخواست تامین دلیل بدون تعیین طرف پذیرفته و به جریان گذاشته خواهد شد. این وضعیت معمولاً در شرایطی پیش می آید که خواهان هنوز هویت فردی را که ممکن است در آینده علیه او دعوا طرح کند، نمی داند یا نمی تواند آن را به طور دقیق مشخص کند. برای مثال، در صورت وقوع یک حادثه طبیعی که خسارات گسترده ای به اموال وارد کرده و هنوز مسئولیت آن به شخص خاصی منتسب نشده است، می توان برای مستندسازی خسارات وارده تامین دلیل کرد، بدون اینکه خوانده ای مشخص در دادخواست ذکر شود.

نقش وکیل در فرآیند تامین دلیل

با وجود سادگی نسبی فرآیند تامین دلیل، استفاده از مشاوره و وکالت وکیل متخصص، مزایای قابل توجهی دارد:

• تنظیم دقیق دادخواست: وکیل با تسلط بر قوانین و رویه های قضایی، می تواند دادخواست تامین دلیل را به نحو کامل و بدون نقص تنظیم کند و از رد شدن احتمالی درخواست جلوگیری نماید.
• شناسایی دلایل کلیدی: وکیل می تواند بهترین دلایلی را که نیاز به تامین دارند، شناسایی کرده و راهنمایی های لازم را در مورد نحوه جمع آوری مدارک ارائه دهد.
• پیگیری سریع و موثر: وکیل می تواند فرآیند ثبت و پیگیری درخواست را تسریع بخشد و در جلسات معاینه محل و کارشناسی، از حقوق موکل خود دفاع کند.
• مشاوره در مورد کاربرد آتی: وکیل می تواند در مورد نحوه استفاده از نتایج تامین دلیل در دعوای اصلی و افزایش قدرت اثباتی آن، مشاوره های تخصصی ارائه دهد.

نتیجه گیری: گامی محکم در مسیر احقاق حق

تامین دلیل در دادگاه صلح، یک ابزار حقوقی قدرتمند و حیاتی است که به افراد امکان می دهد تا پیش از طرح دعوای اصلی یا در مراحل اولیه آن، از دلایل و شواهد خود در برابر خطر زوال یا تغییر محافظت کنند. این فرآیند، نه تنها یک اقدام پیشگیرانه هوشمندانه محسوب می شود، بلکه پایه و اساس محکمی برای احقاق حقوق و تقویت موضع حقوقی در دعاوی آتی به شمار می رود. با توجه به ماهیت تخصصی دادگاه های صلح و فرآیند نسبتاً ساده و سریع رسیدگی در آن ها، این دادگاه ها به مرجعی کارآمد برای درخواست های تامین دلیل تبدیل شده اند.

آگاهی از مفهوم دقیق تامین دلیل، اهداف آن، انواع دلایلی که می توان تامین کرد، و همچنین مراحل گام به گام درخواست و اجرای قرار آن در دادگاه صلح، برای هر فردی که نگران از بین رفتن شواهد خود در یک اختلاف حقوقی است، ضروری است. تمایز آن از سایر اقدامات موقتی قضایی مانند تامین خواسته و دستور موقت، و شناخت نکات حقوقی کلیدی از جمله عدم قابلیت اعتراض به قرار رد تامین دلیل و ماهیت غیرمالی آن، به شما کمک می کند تا تصمیم گیری های آگاهانه تری داشته باشید. در این مسیر، نقش وکیل متخصص و مشاور حقوقی نیز برجسته است؛ چرا که تجربه و دانش او می تواند در تنظیم دقیق دادخواست، جمع آوری مدارک لازم، پیگیری سریع فرآیند، و نهایتاً بهره برداری مؤثر از نتایج تامین دلیل، تفاوت چشمگیری ایجاد کند.

با بهره گیری صحیح از سازوکار تامین دلیل در دادگاه صلح، شما یک گام محکم در راستای حفاظت از حقوق خود برمی دارید و با اطمینان خاطر بیشتری مسیر احقاق حق را طی خواهید کرد. این اقدام نه تنها به برقراری عدالت کمک می کند، بلکه از پیچیدگی های آتی پرونده ها نیز می کاهد و به اصحاب دعوا فرصت می دهد تا با تکیه بر مستندات محکم، از ادعای خود دفاع کنند. بنابراین، اگر با خطر از بین رفتن شواهد مواجه هستید، درنگ نکنید و با مشاوره از متخصصان حقوقی، نسبت به تامین دلیل اقدام نمایید.