قانون جدید انتقال سند خودرو ۱۴۰۲

بر اساس قانون جدید انتقال سند خودرو در سال ۱۴۰۲، برگ سبز خودرو به عنوان سند رسمی مالکیت وسیله نقلیه شناخته می شود و دیگر الزامی به ثبت رسمی معاملات خودرو در دفاتر اسناد رسمی وجود ندارد. این تغییر، فرآیند نقل و انتقال خودرو را تسهیل کرده و هزینه های مربوط به آن را کاهش داده است. این مقاله به بررسی جامع ابعاد حقوقی و اجرایی این قانون می پردازد.

تغییرات قانونی در فرآیندهای اداری، به ویژه در حوزه های پرکاربرد مانند معاملات خودرو، همواره می تواند چالش هایی را برای عموم شهروندان و فعالان این صنعت ایجاد کند. در سال های اخیر، موضوع اعتبار برگ سبز خودرو به عنوان سند رسمی مالکیت، به یکی از مباحث داغ حقوقی و عمومی در کشور تبدیل شده بود. ابهامات و اختلاف نظرهای موجود میان نهادهای مختلف، پیچیدگی هایی را در فرآیند نقل و انتقال وسایل نقلیه به وجود آورده بود که نارضایتی هایی را در پی داشت. هدف از این تحولات قانونی و به ویژه دادنامه دیوان عدالت اداری، شفاف سازی این ابهامات و ساده سازی فرآیند برای شهروندان بوده است. با این رویکرد، در سال ۱۴۰۲ شاهد تثبیت و اجرای دقیق تر این رویکرد جدید هستیم که آگاهی از آن برای هر خریدار و فروشنده خودرو ضروری است.

مبنای قانونی تحول در فرآیند انتقال سند خودرو

برای درک کامل «قانون جدید انتقال سند خودرو ۱۴۰۲»، لازم است ابتدا به ریشه های قانونی و تحولات حقوقی که منجر به وضعیت فعلی شده اند، بپردازیم. این تغییرات، در پی یک دادنامه مهم از سوی دیوان عدالت اداری شکل گرفت که نگاهی نو به جایگاه «برگ سبز» خودرو به عنوان سند مالکیت رسمی داشت.

اعتبار برگ سبز خودرو به عنوان سند رسمی مالکیت

برگ سبز خودرو، که به طور رسمی «سند مالکیت وسایل نقلیه» نامیده می شود، توسط پلیس راهور جمهوری اسلامی ایران صادر می گردد. این سند حاوی اطلاعات هویتی مالک، مشخصات فنی دقیق خودرو (مانند نوع، رنگ، مدل، شماره شاسی، شماره موتور و شناسه وسیله نقلیه) و سوابق نقل و انتقال آن است. تا پیش از تحولات اخیر، برخی نهادها و دفاتر اسناد رسمی، سند مالکیت رسمی خودرو را تنها سندی می دانستند که در دفاتر اسناد رسمی به ثبت رسیده باشد و برگ سبز را صرفاً یک شناسنامه هویتی برای وسیله نقلیه تلقی می کردند.

این اختلاف نظر، به پرونده های متعددی در محاکم قضایی و سردرگمی شهروندان منجر شد. در نهایت، هیئت عمومی دیوان عدالت اداری با صدور دادنامه شماره ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۵۶۸ مورخ ۲ اسفند ۱۳۹۹، به این ابهامات پایان داد. این دادنامه، بندهای ۲ و ۳ بخشنامه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور (که بر ضرورت و الزام مراجعه طرفین معامله خودرو به دفاتر اسناد رسمی برای ثبت معاملات خودرو تاکید داشت) و همچنین ماده ۲۹ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی (که نقل و انتقال خودرو را مستلزم تنظیم سند رسمی می دانست) را ابطال کرد. دیوان در این دادنامه صراحتاً اعلام داشت که «برگ سبز صادره توسط نیروی انتظامی، به عنوان سند رسمی مالکیت خودرو کافی است» و دیگر نیازی به ثبت سند در دفاتر اسناد رسمی نیست. این حکم از سال ۱۳۹۹ لازم الاجرا بوده و در سال ۱۴۰۲ نیز به عنوان مبنای قانونی اصلی در فرآیند انتقال سند خودرو معتبر است.

از این رو، بر اساس قانون جدید انتقال سند خودرو ۱۴۰۲، برگ سبز خودرو که پس از مراحل تعویض پلاک به نام خریدار جدید صادر می شود، به منزله سند رسمی مالکیت او بر وسیله نقلیه است و خریدار از تمامی حقوق مالکانه برخوردار خواهد بود. هرگونه اصرار یا اجبار به ثبت سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی، خلاف قانون محسوب شده و قابلیت پیگیری حقوقی دارد.

تفاوت ها و نقش برگ سبز، سند کمپانی و سند محضری

در معاملات خودرو، اغلب با سه نوع سند مواجه می شویم: برگ سبز، سند کمپانی و سند محضری. درک تفاوت و اعتبار هر یک از این اسناد در پرتو قانون جدید، برای هر دو طرف معامله حیاتی است.

• برگ سبز (شناسنامه مالکیت وسایل نقلیه): همانطور که پیشتر ذکر شد، برگ سبز که توسط پلیس راهور صادر می شود، بر اساس دادنامه دیوان عدالت اداری، سند رسمی مالکیت خودرو محسوب می گردد. تمامی اطلاعات فنی خودرو و سوابق مالکیت در آن درج می شود. پس از هر تعویض پلاک، برگ سبز جدید به نام مالک جدید صادر می گردد و از نظر حقوقی، مالکیت فرد بر خودرو را اثبات می کند.
• سند کمپانی: این سند توسط شرکت سازنده خودرو (خودروساز داخلی یا شرکت واردکننده) پس از تولید یا ورود خودرو به کشور و تحویل آن به اولین خریدار صادر می شود. سند کمپانی، در واقع سندی است که اولین مالکیت خودرو را به فرد ثبت می کند. اگرچه سند کمپانی نیز یک سند معتبر است، اما با توجه به اعتبار برگ سبز به عنوان سند رسمی مالکیت پس از هر بار نقل و انتقال، نقش آن عمدتاً به عنوان سند اولیه و اثبات کننده اصالت خودرو برای اولین مالک محدود می شود. در معاملات بعدی، برگ سبز جایگاه محوری را پیدا می کند.
• سند محضری (سند قطعی): این سند در دفاتر اسناد رسمی تنظیم و به ثبت می رسد. پیش از قانون جدید، برخی آن را تنها سند رسمی برای انتقال مالکیت خودرو می دانستند. اما بر اساس دادنامه دیوان، ثبت سند محضری برای انتقال مالکیت خودرو دیگر الزامی نیست و کاملاً اختیاری است. با این حال، ممکن است در برخی موارد، طرفین معامله (خریدار و فروشنده) بنا به دلایل شخصی یا ملاحظات خاص (مانند وثیقه گذاشتن خودرو برای تسهیلات بانکی، یا تمایل به داشتن سندی با قطعیت بالاتر برای جلوگیری از هرگونه شبهه احتمالی در آینده)، تصمیم بگیرند که علاوه بر تعویض پلاک و دریافت برگ سبز جدید، سند محضری نیز تنظیم کنند.

مراجعه اختیاری به دفاتر اسناد رسمی برای ثبت سند قطعی می تواند مزایایی همچون شفافیت بیشتر در جزئیات معامله، امکان ثبت شروط خاص و ضمانت های اجرایی دقیق تر و نیز برخورداری از پشتوانه قانونی قوی تر در صورت بروز اختلافات را به همراه داشته باشد؛ چرا که سند رسمی تنظیم شده در دفترخانه، از قدرت اجرایی بالایی برخوردار است. با این حال، معایب آن نیز شامل صرف زمان و هزینه اضافی (حق التحریر، حق الثبت، مالیات و…) است که با توجه به عدم الزام قانونی، بسیاری از افراد ترجیح می دهند از آن صرف نظر کنند.

مراحل گام به گام انتقال سند و مالکیت خودرو در سال ۱۴۰۲

فرآیند نقل و انتقال مالکیت خودرو، شامل چندین مرحله اساسی است که هر یک نیازمند دقت و توجه به جزئیات هستند. آشنایی با این مراحل به خریداران و فروشندگان کمک می کند تا معامله ای مطمئن و بدون دغدغه داشته باشند.

مرحله اول: پیش از انجام معامله

موفقیت یک معامله خودرو، بیش از هر چیز به دقت و احتیاط در مراحل اولیه بستگی دارد. عجله و بی توجهی در این بخش، می تواند زمینه ساز مشکلات و زیان های مالی شود.

اهمیت کارشناسی فنی و حقوقی خودرو

پیش از هرگونه توافق قطعی، کارشناسی دقیق فنی و بدنه خودرو برای خریدار و کارشناسی حقوقی مدارک برای هر دو طرف، از اهمیت بالایی برخوردار است. کارشناسی فنی و بدنه، وضعیت سلامت موتور، گیربکس، سیستم تعلیق، رنگ شدگی، تصادفات قبلی و کیلومتر واقعی خودرو را مشخص می کند. این کار به خریدار کمک می کند تا از ارزش واقعی خودرو مطلع شود و فروشنده نیز می تواند با اطمینان، قیمت گذاری مناسبی انجام دهد. از سوی دیگر، کارشناسی حقوقی مدارک، شامل بررسی اصالت سند مالکیت (برگ سبز و سند کمپانی)، تطابق مشخصات خودرو با مدارک، عدم توقیف یا رهن بودن خودرو، و اعتبار بیمه نامه است.

استعلامات ضروری

استعلام موارد زیر پیش از انجام معامله، الزامی است:

• خلافی خودرو: اطمینان از تسویه کامل جریمه های رانندگی.
• عوارض سالیانه شهرداری و عوارض آزادراهی: تمامی عوارض باید تا روز معامله تسویه شده باشند.
• استعلام توقیفی بودن خودرو: از طریق پلیس راهور می توان از عدم توقیف یا مشکلات قانونی خودرو اطمینان حاصل کرد.
• بررسی اصالت پلاک: اطمینان از اینکه پلاک خودرو متعلق به خودروی مورد معامله و فروشنده است.

مرحله دوم: تنظیم مبایعه نامه استاندارد

مبایعه نامه (قولنامه) سندی است که جزئیات توافق میان خریدار و فروشنده را ثبت می کند و در صورت بروز اختلاف، مبنای حل و فصل آن خواهد بود. تنظیم دقیق و جامع یک مبایعه نامه اهمیت فراوانی دارد.

جزئیات حقوقی مبایعه نامه و شروط فسخ

مبایعه نامه باید حاوی اطلاعات کاملی از قبیل:

• مشخصات کامل و دقیق طرفین معامله: شامل نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس و شماره تماس خریدار و فروشنده.
• مشخصات دقیق و کامل خودرو: شامل نوع، مدل، رنگ، شماره شاسی، شماره موتور، شناسه وسیله نقلیه و شماره پلاک.
• ثمن معامله (قیمت کل خودرو) و نحوه پرداخت آن: مشخص کردن مبلغ پیش پرداخت، تاریخ ها و مبالغ اقساط (در صورت اقساطی بودن)، و زمان پرداخت نهایی.
• زمان و مکان تحویل خودرو.
• تاریخ و مهلت مقرر برای تعویض پلاک.
• شروط فسخ معامله و ضمانت های اجرایی: از جمله قید کردن حق فسخ برای طرفین در صورت عدم ایفای تعهدات، مدت زمان حق فسخ (خیار مجلس، خیار تاخیر ثمن و…) و میزان جریمه در صورت فسخ یک طرفه.
• توافق صریح در مورد مسئولیت پرداخت هزینه های مختلف.

توصیه می شود تنظیم مبایعه نامه توسط کارشناسان حقوقی یا افراد مطلع انجام شود تا از بروز ابهامات و مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری گردد.

مرحله سوم: مراجعه به مراکز تعویض پلاک (مرحله الزامی)

این مرحله، هسته اصلی فرآیند انتقال مالکیت است که پس از آن، برگ سبز جدید به نام خریدار صادر می شود و مالکیت رسمی او آغاز می گردد.

مدارک لازم برای فروشنده

فروشنده باید با در دست داشتن مدارک زیر به مرکز تعویض پلاک مراجعه کند:

• اصل کارت ملی و شناسنامه.
• اصل سند مالکیت خودرو (برگ سبز).
• اصل کارت خودرو.
• اصل سند کارخانه (در صورت موجود بودن و لزوم).
• برگه عدم خلافی (با تسویه کامل).
• بیمه نامه شخص ثالث معتبر.
• برگه معاینه فنی معتبر (برای خودروهایی که مشمول معاینه فنی هستند).
• مفاصاحساب عوارض سالیانه شهرداری و عوارض آزادراه (تسویه تا روز انتقال).

مدارک لازم برای خریدار

خریدار نیز باید مدارک زیر را همراه داشته باشد:

• اصل کارت ملی و شناسنامه.
• مدارک احراز محل سکونت (مانند سند منزل، اجاره نامه با کد رهگیری، دفترچه بیمه تامین اجتماعی یا گواهی از محل کار). این مدارک باید از طریق سامانه سخا مورد تایید قرار گرفته باشند.
• گواهینامه رانندگی معتبر (برای صدور پلاک به نام خریدار).

نحوه نوبت دهی اینترنتی و فرآیند در مرکز تعویض پلاک

پیش از مراجعه حضوری به مراکز تعویض پلاک، لازم است از طریق سامانه نوبت دهی اینترنتی به آدرس nobatdehi.epolice.ir اقدام به اخذ نوبت کنید. این سامانه به شما امکان می دهد تا با انتخاب استان، شهر، نوع سرویس و وسیله نقلیه، مرکز مورد نظر را انتخاب و زمان مراجعه را تعیین کنید.

فرآیند در مرکز تعویض پلاک معمولاً شامل مراحل زیر است:

1. ورود به مرکز: ارائه نوبت اینترنتی و قبض ورودی پارکینگ.
2. باجه پذیرش: ارائه مدارک توسط خریدار و فروشنده.
3. بازرسی فنی: کارشناس مرکز، اصالت و سلامت کلی خودرو را بررسی می کند.
4. احراز هویت: بررسی مدارک شناسایی طرفین.
5. پرداخت هزینه ها: شامل هزینه تعویض پلاک و سایر عوارض احتمالی. این پرداخت ها معمولاً از طریق کارت خوان های موجود در مراکز و به نام صاحب کارت انجام می شود.
6. فک پلاک قدیم و نصب پلاک جدید: پلاک های قبلی از روی خودرو باز شده و پلاک های جدید به نام خریدار نصب می گردد.
7. صدور برگ سبز جدید: برگ سبز جدید با مشخصات مالک جدید صادر و تحویل می گردد. کارت خودرو و کارت سوخت نیز معمولاً ظرف چند هفته به آدرس پستی خریدار ارسال می شوند.

حضور هر دو طرف معامله (خریدار و فروشنده) یا وکیل قانونی آن ها در مرکز تعویض پلاک الزامی است. در صورت اعطای وکالت، وکالت نامه باید رسمی و دارای اعتبار کافی برای انجام کلیه امور تعویض پلاک باشد و مهلت آن نیز منقضی نشده باشد. فروشندگان باید به این نکته توجه کنند که پس از اعطای وکالت، تمامی مسئولیت های قانونی مربوط به خودرو (مانند خلافی) تا زمان تعویض پلاک بر عهده آن ها باقی می ماند، مگر آنکه در وکالت نامه شروط خاصی قید شده باشد.

مرحله چهارم: ثبت سند در دفاتر اسناد رسمی (اختیاری و تکمیلی)

همانطور که پیشتر اشاره شد، بر اساس قانون جدید انتقال سند خودرو ۱۴۰۲، ثبت سند در دفاتر اسناد رسمی برای انتقال مالکیت خودرو اجباری نیست و برگ سبز به تنهایی کفایت می کند. با این حال، برخی افراد بنا به دلایل خاصی ممکن است تمایل به انجام این مرحله داشته باشند.

دلایلی که ممکن است افراد را به این مرحله هدایت کند، می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تمایل شخصی به داشتن سندی رسمی تر: برخی افراد از نظر روانی، سند محضری را معتبرتر می دانند و ترجیح می دهند آن را داشته باشند.
• نیاز برای تسهیلات بانکی یا وثیقه: در برخی موارد، بانک ها برای اعطای وام یا تسهیلات در قبال خودرو، ممکن است سند محضری را مطالبه کنند.
• افزایش قطعیت حقوقی: اگرچه برگ سبز سند رسمی است، اما سند محضری می تواند جزئیات بیشتری از توافقات مالی و شروط خاص را شامل شود و از پشتوانه قوی تری در مراجع قضایی برای اثبات برخی جزئیات برخوردار باشد.

در صورت تمایل به ثبت سند محضری، مدارک لازم عبارتند از: برگ سبز جدید خودرو، تاییدیه نقل و انتقال صادره از مرکز تعویض پلاک، اصل مدارک شناسایی طرفین، بیمه نامه شخص ثالث معتبر و مفاصاحساب عوارض سالیانه شهرداری. مجدداً تاکید می شود که عدم الزام قانونی به این مرحله وجود دارد و هرگونه اجبار از سوی دفاتر اسناد رسمی، تخلف محسوب شده و خریدار یا فروشنده حق شکایت از دفترخانه متخلف را خواهند داشت.

هزینه های انتقال سند خودرو در سال ۱۴۰۲ و مسئولیت پرداخت

آگاهی از هزینه های مربوط به انتقال سند خودرو و مسئولیت پرداخت هر یک از آن ها، برای جلوگیری از سوءتفاهم ها و اختلافات احتمالی در جریان معامله ضروری است.

هزینه های بر عهده فروشنده

بر اساس عرف و قوانین جاری، پرداخت برخی هزینه ها بر عهده فروشنده خودرو است:

• خلافی خودرو: تمامی جریمه های رانندگی مربوط به خودرو تا لحظه انجام معامله و تعویض پلاک باید توسط فروشنده تسویه شده باشد.
• عوارض سالیانه شهرداری و آزادراه (تا زمان معامله): این عوارض نیز باید توسط فروشنده تا روزی که خودرو به خریدار تحویل داده می شود، پرداخت گردند.
• مالیات نقل و انتقال خودرو: این مالیات بر عهده فروشنده است. جزئیات محاسبه این مالیات در سال ۱۴۰۲ بدین صورت است که برای خودروهای داخلی معادل یک درصد و برای خودروهای خارجی معادل دو درصد ارزش معاملاتی خودرو (که هر ساله توسط سازمان امور مالیاتی اعلام می شود) محاسبه می گردد.
• هزینه صدور وکالت نامه (در صورت اعطای وکالت): اگر فروشنده به جای حضور خود، به خریدار وکالت نامه تعویض پلاک بدهد، هزینه تنظیم این وکالت نامه در دفتر اسناد رسمی بر عهده فروشنده است.

هزینه های بر عهده خریدار

خریدار نیز مسئول پرداخت برخی هزینه ها در فرآیند انتقال سند است:

• هزینه تعویض پلاک: این مبلغ ثابت در سال ۱۴۰۲ (و در صورت تداوم در ۱۴۰۳) حدود ۳۷۳ هزار تومان است و به عهده خریدار می باشد.
• هزینه کارشناسی خودرو (در صورت نیاز): اگر خریدار برای اطمینان بیشتر، خودرو را به کارشناسی فنی و بدنه ببرد، پرداخت این هزینه بر عهده او خواهد بود.
• هزینه های دفترخانه (حق التحریر، حق ثبت، حق تمبر) در صورت مراجعه اختیاری: اگر خریدار و فروشنده به صورت توافقی و اختیاری تصمیم به ثبت سند محضری بگیرند، هزینه های مربوط به دفترخانه (که بر اساس تعرفه های کانون سردفتران و ارزش معاملاتی خودرو محاسبه می شود) معمولاً بر عهده خریدار است.

مبلغ نهایی ثبت سند در دفاتر اسناد رسمی به ارزش معامله خودرو بستگی دارد و شامل حق التحریر، حق الثبت و حق تمبر می شود. برای مثال، تعرفه های حق التحریر بر اساس مبلغ سند به شرح زیر است:

مبلغ سند	هزینه حق التحریر
تا ۱۰ میلیون ریال	۳۵۰ هزار ریال
تا مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال (نسبت به مازاد ۱۰ میلیون ریال)	۶ در هزار
تا مبلغ یک میلیارد ریال (نسبت به مازاد ۲۰۰ میلیون ریال)	۴ در هزار
بیش از یک میلیارد ریال (نسبت به مازاد یک میلیارد ریال)	۱ در هزار

علاوه بر این، هزینه های دیگری مانند مالیات بر ارزش افزوده و سایر هزینه های دفتری نیز ممکن است به این مبالغ افزوده شود. ارزش معاملاتی نیز هر ساله توسط سازمان امور مالیاتی منتشر می شود و مبنای محاسبه قرار می گیرد.

مالیات خودروهای لوکس (با ارزش بیش از ۱.۵ میلیارد تومان) نیز به صورت سالانه محاسبه و بر عهده مالک است و در زمان انتقال سند باید تسویه شود. میزان این مالیات به صورت پلکانی از ۱ تا ۴ درصد بسته به قیمت خودرو متغیر است.

سناریوهای خاص در انتقال سند خودرو

علاوه بر معاملات معمول خرید و فروش، برخی سناریوهای خاص نیز وجود دارند که فرآیند انتقال سند خودرو در آن ها تفاوت هایی دارد. آشنایی با این موارد به افراد کمک می کند تا در موقعیت های خاص، با آگاهی کامل اقدام کنند.

انتقال سند خودرو به فرزند یا همسر

انتقال سند خودرو به اعضای درجه یک خانواده، مانند فرزند یا همسر، فرآیندی مشابه با معاملات عادی دارد، با این تفاوت که نیاز به مبایعه نامه (قولنامه) در برخی موارد خاص مرتفع می شود.

انتقال سند خودرو به فرزند: در این حالت، بلوغ و اهلیت فرزند از شرایط اصلی است. سن بلوغ برای دختران ۹ سال تمام و برای پسران ۱۵ سال تمام شمسی است. اهلیت نیز به معنای عاقل و رشید بودن فرد است. اگر فرزند به سن قانونی (۱۸ سال تمام) نرسیده باشد، پدر یا قیم قانونی او باید معامله را از طرف فرزند انجام دهد. در صورت هدیه دادن خودرو به فرزند، دیگر نیازی به مبایعه نامه رسمی نیست و والدین می توانند مستقیماً با مدارک هویتی خود و فرزندشان به مراکز تعویض پلاک مراجعه و مراحل نقل و انتقال را طی کنند. در این حالت، برگ سبز جدید به نام فرزند صادر می شود.

انتقال سند خودرو به همسر: فرآیند انتقال به همسر نیز مشابه انتقال به فرزند است. اگر هر دو طرف عاقل و بالغ باشند، می توانند با تنظیم یک مبایعه نامه رسمی (در صورت خرید و فروش) یا بدون آن (در صورت هبه یا صلح) به مراکز تعویض پلاک مراجعه کنند. حضور هر دو طرف در مرکز الزامی است، مگر آنکه یکی از طرفین به دیگری وکالت رسمی برای انجام این امور داده باشد.

انتقال سند خودرو صفر و ثبت نامی

انتقال خودروهای صفر کیلومتر و ثبت نامی دارای جزئیات خاص خود است.

انتقال سند خودرو صفر: اگر خودرو مستقیماً از کارخانه خریداری شود، مراحل انتقال سند معمولاً شامل مراجعه خریدار به نمایندگی در موعد تحویل و انتظار برای دریافت سند و کارت سوخت خودرو است. هزینه های اولیه انتقال (مانند مالیات و عوارض) نیز اغلب روی قیمت کارخانه محاسبه می شود. اما اگر خودروی صفر از شخص ثالث یا شرکتی (غیر از کارخانه) خریداری شود، مراحل و شرایط آن مشابه خودروهای کارکرده خواهد بود.

انتقال سند خودرو ثبت نامی: این نوع معاملات، که بیشتر با عنوان خرید و فروش حواله خودرو شناخته می شوند، دارای محدودیت ها و ریسک هایی هستند. بسیاری از شرکت های خودروسازی داخلی (مانند ایران خودرو و سایپا) خرید و فروش حواله خودرو را ممنوع اعلام می کنند. قانونی بودن این نوع معاملات به شروط قید شده در حواله و امکان عقد قرارداد صلح بستگی دارد. در صورت عدم رعایت مقررات، ممکن است خریدار با مشکلاتی نظیر عدم انتقال سند یا ابطال حواله مواجه شود.

انتقال خودرو متوفی: فرآیند انحصار وراثت

انتقال سند خودرویی که مالک آن فوت کرده، نیازمند طی کردن فرآیند پیچیده ای به نام انحصار وراثت است. وراث باید ابتدا گواهی انحصار وراثت را از شورای حل اختلاف دریافت کنند. این گواهی سهم الارث هر یک از وراث را مشخص می کند. سپس، با رضایت و توافق تمامی وراث، یکی از آن ها (یا وکیل قانونی شان) می تواند برای انتقال سند خودرو به نام یک نفر از وراث یا شخص ثالث اقدام کند. مدارک لازم شامل گواهی انحصار وراثت، گواهی فوت مالک، مدارک شناسایی تمامی وراث و مدارک خودرو است.

اقدامات لازم در صورت گم شدن مدارک خودرو

گم شدن مدارک مهمی مانند برگ سبز یا سند کمپانی خودرو می تواند مشکلات زیادی ایجاد کند و نیازمند پیگیری فوری است.

گم شدن برگ سبز خودرو: در صورت مفقود شدن برگ سبز، مالک باید ابتدا به مراجع انتظامی مراجعه و اعلام مفقودی کند. سپس، لازم است آگهی مفقودی برگ سبز را در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار منتشر کند. پس از گذشت حداقل ۱۰ روز از تاریخ انتشار آگهی (برای اطمینان از عدم سوءاستفاده احتمالی)، مالک می تواند با در دست داشتن مدارک هویتی خود، سند کمپانی (در صورت موجود بودن) و فرم های مربوطه به مراکز تعویض پلاک مراجعه و درخواست صدور المثنی برگ سبز را ارائه دهد.

گم شدن سند کمپانی: فرآیند مشابهی برای سند کمپانی نیز وجود دارد. پس از اعلام مفقودی و انتشار آگهی در روزنامه، مالک می تواند با مراجعه به شرکت سازنده خودرو یا نمایندگی های مجاز آن، درخواست صدور المثنی سند کمپانی را ثبت کند. در این موارد، ارائه برگ سبز و مدارک شناسایی مالک ضروری است.

نکات حقوقی، هشدارها و پیشگیری از کلاهبرداری در معاملات خودرو

معاملات خودرو، همانند هر تراکنش مالی بزرگ، مستلزم آگاهی و رعایت نکات حقوقی متعدد است تا از بروز مشکلات و کلاهبرداری ها جلوگیری شود. در نظر گرفتن موارد زیر، به شما کمک می کند تا معامله ای امن و مطمئن داشته باشید.

اهمیت استعلامات دقیق و جامع: هرگز به پیشنهادهای غیرمتعارف و راه های به ظاهر میان بر اعتماد نکنید. پیش از هرگونه پرداخت وجه یا امضای قرارداد، تمامی استعلامات ضروری (شامل خلافی، عوارض شهرداری، عوارض آزادراه، وضعیت توقیف یا رهن بودن خودرو، و اصالت پلاک و مشخصات فنی) را به دقت انجام دهید. سامانه راهور ۱۲۰ و سامانه سخا از منابع اصلی برای این استعلامات هستند.

تنظیم دقیق و جامع مبایعه نامه: مبایعه نامه باید شامل تمامی جزئیات توافقات طرفین، مشخصات کامل خودرو و طرفین، ثمن معامله، زمان و نحوه پرداخت، زمان تحویل خودرو و زمان تعویض پلاک باشد. از اهمیت شروط فسخ و ضمانت های اجرایی در مبایعه نامه غافل نشوید. قید صریح «اسقاط کافه خیارات قانونی ولو خیار غبن فاحش» می تواند از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کند.

مسئولیت های وکالت و تعیین مهلت: در صورتی که فروشنده به خریدار وکالت نامه تعویض پلاک اعطا می کند، حتماً مهلت مشخص و معقولی برای انجام امور تعویض پلاک در وکالت نامه درج شود. پس از اتمام مهلت، مسئولیت هرگونه خلافی و مشکل حقوقی مرتبط با خودرو بر عهده فروشنده خواهد بود. توصیه می شود که بلافاصله پس از اتمام مهلت وکالت نامه و عدم مراجعه خریدار به مراکز تعویض پلاک، فروشنده نسبت به عزل وکیل اقدام کرده و مراتب را به پلیس راهور و سازمان ثبت اسناد و املاک اعلام نماید.

اطمینان از تسویه کامل وجه معامله و تحویل خودرو، دو رکن اساسی برای فروشنده و خریدار است. فروشنده باید تا زمانی که از دریافت کامل مبلغ فروش اطمینان حاصل نکرده، مدارک اصلی و کامل خودرو را تحویل ندهد و خریدار نیز باید پس از اطمینان از صحت و سلامت خودرو و انجام تعویض پلاک، مابقی وجه را پرداخت کند.

نحوه شکایت از تخلفات دفاتر اسناد رسمی: با توجه به دادنامه دیوان عدالت اداری، ثبت سند محضری برای انتقال مالکیت خودرو اختیاری است. در صورتی که دفترخانه ای خریدار یا فروشنده را به ثبت سند محضری اجبار کند یا برای انجام وکالت نامه تعویض پلاک، اصرار به ثبت سند قطعی داشته باشد، مرتکب تخلف شده است. در چنین مواردی، شهروندان می توانند با مراجعه به کانون سردفتران و دفتریاران یا سازمان بازرسی کل کشور، از دفترخانه متخلف شکایت کنند تا برخورد قانونی لازم صورت گیرد.

بررسی سوابق خودرو: از طریق شماره پلاک و شماره شاسی خودرو، می توان سوابق تصادفات، بیمه و سرویس های دوره ای را در برخی سامانه های رسمی یا شرکت های بازرسی معتبر استعلام کرد. این اطلاعات می تواند در تصمیم گیری برای خرید خودرو بسیار مؤثر باشد.

هوشیاری در برابر اسناد جعلی: همیشه اصالت مدارک هویتی طرف مقابل و اسناد خودرو را با دقت بررسی کنید. در صورت مشاهده هرگونه مغایرت یا شک، از ادامه معامله خودداری کرده و با مراجع قانونی مشورت کنید.

پیروی از این نکات و هوشیاری کامل در تمامی مراحل معامله، می تواند به شما در تجربه یک خرید یا فروش مطمئن و قانونی در سال ۱۴۰۲ کمک کند.

نتیجه گیری

قانون جدید انتقال سند خودرو ۱۴۰۲، با تاکید بر اعتبار برگ سبز خودرو به عنوان سند رسمی مالکیت و اختیاری دانستن ثبت سند محضری، گام مهمی در جهت تسهیل و شفاف سازی فرآیند نقل و انتقال وسایل نقلیه برداشته است. این تحول قانونی، که ریشه در دادنامه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری دارد، بستر را برای انجام معاملات با صرف زمان و هزینه کمتر فراهم می کند. اما در کنار این تسهیلات، ضرورت آگاهی کامل از تمامی مراحل، مدارک لازم، هزینه های جاری و نکات حقوقی همچنان پابرجاست.

از پیش از معامله (شامل کارشناسی و استعلامات دقیق) تا تنظیم مبایعه نامه جامع و مراجعه به مراکز تعویض پلاک، هر گام نیازمند دقت نظر است. هزینه های مربوط به فروشنده و خریدار به وضوح مشخص شده اند و درک این تقسیم بندی از بروز اختلافات جلوگیری می کند. همچنین، سناریوهای خاصی مانند انتقال خودرو به فرزند، همسر، یا موارد مربوط به خودروهای متوفی و گم شدن مدارک، دارای رویه های خاص خود هستند که نیاز به اطلاعات دقیق دارند. در نهایت، رعایت هشدارهای حقوقی و پرهیز از عجله و اعتماد به راه های میان بر، کلید انجام یک معامله امن و قانونی است. آگاهی و پیروی از این دستورالعمل ها، به تمامی ذینفعان در بازار خودرو کمک می کند تا تجربه مطمئن و فارغ از دغدغه ای را در نقل و انتقال مالکیت خودرو داشته باشند.